مفهوم شرکت در جرم ، مجازات شرکت در جرم ، انواع شرکت در جرم و ارکان شرکت در جرم در این نوشتار مورد بررسی قرار گرفته است.

جرم در اصطلاح حقوقی به فعل یا ترک عملی که بر اساس قانون، قابل کیفر (مجازات) است تعریف شده است. هرکس که بر خلاف قوانین موجود مرتکب عملی که در قانون جرم می باشد شود مجرم است و بر اساس قوانین موجود به انواع مجازات محکوم می شود. مباشر جرم کسی است که جرم مستقیماً توسط او انجام شود و با تصمیم قبلی و قصد مجرمانه و آگاهی به نتیجه عمل خود مرتکب آن شود. مباشر همان فاعل اصلی جرم است که به مجازات اصلی مقرر برای آن جرم در قانون محکوم می شود . حالا میخواهیم با مفهوم شرکت در جرم و قوانین حاکم بر آن آشنا شویم.

شرکت در جرم

در شرکت در جرم بیش از یک نفر در انجام عمل مجرمانه دخالت دارد و جرم واقع شده مستند به رفتار تمام شرکا است و در مستند بودن جرم به رفتار مرتکب میزان تاثیر رفتار شرکا اهمیتی ندارد به عنوان مثال اگر دو نفر هر یک ضربه ای به کسی وارد کند که تأثیر عمل یکی زیاد و تاثیر عمل یکی کم باشد در هر حال چون عمل ارتکابی قابلیت انتساب به هر دو را دارد پس هر دو نفر شریک در جرم قتل هستند.

توجه داشته باشید که در مثال فوق قابلیت انتساب عمل مجرمانه و نتیجه حاصله بسیار مهم است مثلاً ممکن است یکی از ضربه ها به قدری ضعیف باشد که اصلا تاثیری در مرگ مجنی علیه نداشته باشد. مانند اینکه مثلاً ضربه یکی تنها باعث کبودی دست مجنی علیه شده باشد و تاثیری در مرگ او نداشته باشد.

مجازات شرکت در جرم

مطابق ماده ۱۲۵ قانون مجازات اسلامی :

« هر کس با شخص یا اشخاص دیگر در عملیات اجرائی جرمی مشارکت کند و جرم، مستند به رفتار همه آن‌ها باشد خواه رفتار هر یک به‌تنهایی برای وقوع جرم کافی باشد خواه نباشد و خواه اثر کار آنان مساوی باشد خواه متفاوت، شریک در جرم محسوب و مجازات او مجازات فاعل مستقل آن جرم است.»

در مورد جرائم غیرعمدی نیز چنانچه جرم، مستند به تقصیر دو یا چند نفر باشد مقصران، شریک در جرم محسوب می‌شوند و مجازات هر یک از آنان، مجازات فاعل مستقل آن جرم است.

نکته مهمی که باید به آن توجه کرد این است که در شرکت در جرم مجازات بین شرکا تقسیم نمی شود بلکه مجازات هر یک از شرکا مجازات فاعل مستقل جرم است حتی اگر تاثیر رفتار مرتکبین متفاوت باشد پس ملاک، انتساب عمل مجرمانه به رفتار شرکا در جرم است که منجر به وقوع جرم شده همچنین لازم نیست که همه شرکا یک عمل واحد را انجام داده باشند ممکن است افعال متعدد توسط هر یک از شرکا به طور مستقل انجام شده و در نهایت مجموعه اقدامات آنها منجر به وقوع جرم واحدی شده باشد.

به عنوان مثال یک نفر سمی را به غذا می ریزد و دیگری با علم به سمی بودن غذا آن را به کسی می‌دهد تا بخورد و در اثر آن شخص می میرد در این مورد هر دو نفر شریک در جرم قتل هستند.

در مثال فوق اگر فرد دیگری سم را تهیه کرده و به آن شخص بدهد کسی که سم را که وسیله ارتکاب جرم بوده تهیه کرده، معاون در جرم محسوب می شود.

ارکان شرکت در جرم

۱-تعدد عوامل:

یعنی در تحقق جرم بیش از یک عامل دخالت دارد

۲-هم عرض بودن عوامل:

یعنی عوامل تحقق جرم در طول هم قرار نداشته باشند و تاثیر فعل هر کدام منوط به دیگری نباشد بلکه عمل هریک به تنهایی با وقوع جرم ارتباط مستقیم داشته باشد.

۳-علم و عمد:

 هر کدام از عوامل به جرم بودن عمل و نتیجه مجرمانه حاصل از آن آگاه باشند.

۴- استناد جرم به همه عوامل:

یعنی وقوع جرم مستند به عمل همه عوامل باشد و فرقی نمی کند که کدام عمل چقدر در وقوع جرم اثر داشته است.

شرکت در جرم در حدود 

شرکت در جرم حدود هم قابل تصور است البته نه در همه آنها. مثلاً در برخی جرائم امکان شرکت چند نفر در وقوع جرم وجود ندارد به عبارتی تنها با عمل یک فرد تحقق می یابند و شراکت در آنها قابل تصور نیست. مانند جرم شرب خمر یا قذف. اما در جرایمی مثل سرقت حدی یا محاربه امکان شرکت در جرم وجود دارد.

انواع شرکت در جرم

اجتماع سبب و مباشر:

در مواردی ممکن است وقوع جرم در اثر اجتماع سبب و مباشر صورت گیرد به عنوان مثال اگر نفر اول غذای شخصی را مسموم کند و آن شخص بدون اطلاع از آن غذا را بخورد و مسموم شود و نفر دوم آن شخص را مورد ضرب و جرح قرار دهد و شخص مزبور به سبب مسموم شدن و در اثر جراحت بمیرد در این صورت نفر اول با عنوان تسبیب و نفر دوم با عنوان مباشرت با هم شریک در قتل محسوب می‌شوند.

شرکت جانی و مجنی علیه:

در مواردی هم ممکن است وقوع جرم مبتنی بر عمل فردی به عنوان مباشر و عمل خود شخص باشد مثلاً فرد جانی کسی را مورد ضرب و جرح قرار دهد و آن شخص خودش در اثر اضطرار فرار کند و از بلندی پرت شود و بمیرد در این صورت جانی فقط ضامن آثار ضرب و جرح است نه قتل.

ارتکاب فعل مجرمانه شرکا در زمان های مختلف:

ماده ۲۱۴ قانون مجازات اسلامی در این مورد مقرر کرده همزمانی و قرابت وقوع فعل شرکا لازمه تحقق شرکت در جرم نیست پس ممکن است اقدامات شرکا در زمان های مختلف صورت گرفته باشد مثلا نفر اول شخصی را امروز مسموم کند و نفر دوم چند روز بعد دوباره به او سم بدهد و شخص مزبور در اثر مسمومیت هردو سم بمیرد.

شرکت در فعل و شرکت در نتیجه:

در مواردی ممکن است چند نفر در ارتکاب عمل مجرمانه به صورت جمعی عمل کنند مثلاً هر دو همزمان چاقوی را به بدن شخصی وارد کنند (شرکت در فعل) و یا ممکن است هر یک از جانی ها هر کدام عمل مستقلی انجام دهند مثلا یکی با زدن ضربه به سر شخص و دیگری گلوله‌ای به او شلیک کند و در اثر این دو عمل شخص بمیرد پس شرکت در فعل مجرمانه واحد  شرط نیست آنچه مهم است این است که جانی ها اعمالی انجام داده باشند که منجر به نتیجه مجرمانه واحد شود. (قتل)

توصیه می کنیم نوشتار معاونت در جرم  را نیز مطالعه بفرمایید.

شما عزیزان می‌توانید برای دریافت مشاوره حقوقی دعاوی کیفری یا اعطای وکالت دعاوی یا انعقاد قرارداد وکالت یا سفارش تنظیم لایحه  و دریافت دیگر خدمات حقوقی از مشاوران، کارشناسان و وکلای متخصص «آنی مشاور» از ساعت ۱۰ تا ۱۷ روزهای غیر‌تعطیل شنبه تا چهارشنبه با شماره‌ : 02188326049 و 02188323279  یا 09195663606  و 09123836621 با ما تماس حاصل فرمایید.

همچنین امکان دریافت مشاوره آنلاین حقوقی و دریافت برخی خدمات حقوقی از طریق لینک زیر برای شما فراهم می‌باشد.

http://app.animoshaver.ir