اموالی که از متوفی باقی می ماند تحت شرایط خاصی بعد از ادای دیون متوفی و هزینه های کفن و دفن و اجرای وصیت او به وراثی که قانونا از او ارث می‌برند تعلق می گیرد. به طور کلی هر گاه بین وراث برای تقسیم ارث توافق حاصل نشود راه حل قانونی آن مراجعه هر یک از وراث به دادگاه و درخواست رسیدگی و صدور حکم به تقسیم ارث است.

ولی معمولا وراث با بهره‌مندی از یک مشاوره تخصصی ارث و آگاهی از سهم الارث خود و سایر حقوق مربوط به ارثیه، بین خود یک تقسیم نامه تنظیم می کنند و بر اساس آن اقدام به تقسیم ارث می کنند.

اما نکته ای که موضوع بحث است اینست که:

آیا تقسیم نامه ارثی که وراث با رضایت و تایید یکدیگر امضا کرده اند برای آنها الزام آور است؟

آیا امکان اعتراض به آن و درخواست ابطال تقسیم نامه وجود دارد؟

در این بخش در پاسخ به پرسش های مزبور، نظرات قضاتی که در نشست قضایی در خصوص تقسیم ارث طبق توافق طرفین در تقسیم نامه و الزام‌آور بودن آن برای تمامی ورثه مطرح شده است می پردازیم.

خواهان دادخواستی به خواسته ابطال تقسیم نامه مطرح کرده و در ضمن آن اظهار داشته که تقسیم به طور اشتباه واقع شده و باطل است در حالی‌که تقسیم نامه در خصوص کل ماترک است و برای کلیه ورثه سهمی در نظر گرفته شده است و همه وراث ذیل آن را امضا و در مفاد آن موافقت کرده اند.

نکته و ادامه نوشتار:

در بخش پرسش و پاسخ سامانه «آنی‌مشاور» صدها پرسش و پاسخ حقوقی کاربردی درباره ارث که مورد سوال شما عزیزان بوده و کارشناسان ما به آن پاسخ داده‌اند را آورده‌ایم و‌ چه بسا پاسخی برای پرسش خود در میان آنها پیدا کنید. امکان جستجو در بین پرسش و پاسخ‌ها را نیز دارید. برای مراجعه به بخش پرسش و پاسخ روی پیوند زیر بزنید:

https://animoshaver.ir/question

نظر هیئت عالی قضات

با توجه به ماده ۵۹۱ قانون مدنی «هرگاه تمام شرکا به تقسیم مال مشترک راضی باشند تقسیم به نحوی که شرکا تراضی کنند به عمل می آید و در صورت عدم توافق بین شرکا، حاکم اجبار به تقسیم می کند مشروط بر این‌که تقسیم مشتمل بر ضرر نباشد ...»

از ماده ۵۹۱ قانون مدنی و ماده ۳۱۳ قانون امور حسبی چنین مستفاد می شود که چنان‌چه کلیه ورثه حاضر و رشید باشند، می‌توانند ماترک خود را به هر کیفیت که بخواهند بین خود تقسیم کنند و این تقسیم برای آنان الزام آور است؛ به شرط آن‌که مشمول یکی از مواد ۶۰۰، ۶۰۱و ۶۰۲ قانون مدنی نباشد.

ماده ۶۰۰ قانون مدنی

هر گاه در حصه یک یا چند نفر از شرکا عیبی ظاهر شود که در حین تقسیم عالم به آن نبوده شریک یا شرکا مزبور حق دارند تقسیم را ‌بهم بزنند.

ماده ۶۰۱ قانون مدنی

هر گاه بعد از تقسیم معلوم شود که قسمت به غلط واقع شده است تقسیم باطل می شود.

ماده ۶۰۲ قانون مدنی

هر گاه بعد از تقسیم معلوم شود که مقدار معینی از اموال تقسیم شده مال غیر بوده است در صورتی که مال غیر در تمام حصص مفروزاً ‌به تساوی باشد تقسیم صحیح و الا باطل است.

نتیجه گیری

بنابراین تقسیم نامه ای که توسط وراث به امضا رسیده به استثنای موارد مقرر در مواد ۶۰۰ تا ۶۰۲ قانونی مدنی، برای وراث الزام آور است. و هر کس ادعایی مبنی بر بطلان تقسیم و وقوع اشتباه و غلط بودن آن داشته باشد باید با استناد به موارد مقرر در مواد مذکور ادعای خود را ثابت کند.

مواردی که تقسیم نامه ارث را باطل می کند

مصادیق ماده ۶۰۱ قانون مدنی

۱ـ مال غیر در اموال مورد تقسیم باشد که نتوان آن را از حصه هر یک از وراث به نسبت سهم کسر کرد.

۲ـ اگر طرفین توافق کنند بر اساس قانون ارث، اموال، فی مابین آنها تقسیم شود و بعد از تقسیم معلوم شود کمتر از سهم قانونی خودش دریافت کرده است.

۳ـ در مواردی که تقسیم به تعدیل یا تقسیم به رد، وفق نظریه کارشناسی یا توافقی فی مابین وراث تقسیم می شود. اگر بعداً کاشف به عمل آید که کارشناس یا طرفین در قیمت ملک ها دچار اشتباه شده اند، تقسیم به غلط است.

توصیه می کنیم برای آگاهی از قوانین ارث قبل از اقدام برای تقسیم ارث و مخصوصا قبل از توافق برای انعقاد تقسیم نامه ارث ابتدا با مشاوران و وکلای متخصص در مجموعه آنی مشاور مشورت کنید تا ازین طریق بتوانید حقوق قانونی خود را حفظ و تضمین نمایید.

توصیه می کنیم نوشتار سازش نامه تقسیم ارث را نیز مطالعه بفرمایید.