اسقاط خیار عیب، مفهوم خیار، اقسام خیارات در قانون مدنی، خیار قانونی و خیار قراردادی، پیامد های اسقاط خیار عیب ،مفهوم ارش، موارد سقوط خیار عیب و تفاوت اسقاط خیار عیب با تبری از عیوب در این نوشتار مورد بررسی قرار می گیرد.

بطور کلی خیار ها در قانون مدنی ایران به دو دسته خیار قانونی و خیار قراردادی تقسیم می شوند.

خیار قانونی

خیار قانونی خیار و حقی است که در قانون به طرفین معامله یا یکی از آنها داده شده است. با وجود خیار قانونی  در موارد خاصی  با تحقق شرایط قانونی، طرف ذینفع در معامله، امکان فسخ قرارداد یا امکان اجرای یک امتیاز ویژه را پیدا می کند. حتی اگر در قرارداد به خیار قانونی، اشاره نشده باشد به صرف اینکه در قانون، چنین خیار و حقی به رسمیت شناخته شده کسی که ذینفع است می تواند اعمال خیار قانونی را مطالبه کند.

خیار قراردادی

خیار قراردادی شرط و حق خاصی است که در قرارداد برای طرفین معامله یا یکی از آنها در نظر گرفته شده است. خیار قانونی را می توان در بسیاری از موارد از خود سلب نمود. یعنی طرفین معامله می توانند در قرارداد شرط کنند که حق استفاده از خیار قانونی را از خود سلب و ساقط نمودند.

اگر در قرارداد، خیار عیب را از خود ساقط کنید در فرضی که کالای معیوب به شما فروخته شده باشد نخواهید توانست  به استناد خیار عیب ، معامله را فسخ و‌ کل پول یا مابه‌التفاوت قیمت کالای سالم و معیوب را دریافت کنید.

مطابق ماده ۴٢٢ ‏قانون مدنی اگر بعد از معامله، عیبی در کالای خریداری شده پیدا شود مشتری، مختار است که کالای معیوب خریداری‌شده را پس ندهد ولی خواهان دریافت مابه‌التفاوت قیمت کالای معیوب با کالای سالم شود.

همچنین مشتری  مختار است که معامله را فسخ کند و کالای معیوب را همزمان با دریافت‌ وجهی که پرداخته بود به فروشنده برگرداند. البته برابر ماده ۴٢٣‏ قانون مدنی خیار عیب وقتی برای مشتری ثابت می شود که عیب، هنگام معامله موجود ولی مخفی بوده باشد.

پیامد های اسقاط خیار عیب

خیار یک حق است و مانند هر حق دیگری قابل اسقاط و انتقال و صلح می‌باشد مهمترین و اصلی‌ترین اثر خیارات انحلال عقود می باشد ،صاحب حق خیار اگر از خیار خود استفاده کند در واقع عقد موجود را منحل کرده است.

البته در مواردی هم ممکن است صاحب حق خیار عیب، مورد عقد را که دارای عیب است قبول کند و به نسبت عیبی که دارد ارش بگیرد.

ارش

گرفتن ارش از قواعد عمومی قراردادها است که در هر قرارداد معوض و تملیکی وجود دارد به جز عقد اجاره که استثنا است و در آن در صورتی که مورد اجاره معیوب باشد مستاجر نمی تواند ارش دریافت کند و تنها را دارد.

نکته و ادامه نوشتار:

در بخش پرسش و پاسخ سامانه «آنی‌مشاور» صدها پرسش و پاسخ حقوقی کاربردی درباره سوال شما عزیزان بوده و کارشناسان ما به آن پاسخ داده‌اند را آورده‌ایم و‌ چه بسا پاسخی برای پرسش خود در میان آنها پیدا کنید. امکان جستجو در بین پرسش و پاسخ‌ها را نیز دارید. برای مراجعه به بخش پرسش و پاسخ روی پیوند زیر بزنید:

https://animoshaver.ir/question

موارد سقوط خیار عیب

خیار عیب در دو صورت از بین می رود:

مورد اول زمانی است که اسقاط خیار عیب بعد از انعقاد قرارداد باشد که به صورت صریح یا ضمنی انجام می گیرد مثلاً پس از اینکه شخص از عیب مورد معامله آگاه شد اگر به صورت ارادی مورد معامله را به دیگری انتقال دهد یا تصرفی در آن بنماید در واقع به صورت ضمنی خیار عیب را از خود ساقط کرده است.

مورد دوم زمانی است که اسقاط خیار عیب ضمن معامله صورت گیرد که در این مورد در قرارداد به صورت شرط ضمن عقد در خصوص آن توافق می شود پس با درج شرط اسقاط خیار در قرارداد، خیار عیب به صورت صریح ساقط می گردد.

تفاوت اسقاط خیار عیب با تبری از عیوب

اگر خیار عیب در قرارداد ساقط شود فقط خیار عیب یعنی حق فسخ و حق دریافت ارش اسقاط می گردد و اگر به دلیل عیب موجود خسارتی به منتقل الیه وارد شود شخص انتقال‌دهنده مال ،ملزم به جبران خسارت می شود ولی در صورت شرط تبری از عیوب ،مسئولیت نسبت به خسارات هم منتفی است.

بنابراین شرط تبری از عیوب به طور کلی منتقل دهنده را از مسئولیت متبری می کند. و دیگر هیچ مسئولیتی نخواهد داشت.

توصیه می کنیم نوشتار  حق فسخ اجاره  را نیز مطالعه بفرمایید.