مسئولیت کارگر و کارفرما در حقوق ایران

کارگر و کارفرما بر مبنای قرارداد کار که تحت شرایط مقرر منعقد نموده اند در مقابل یکدیگر دارای حقوق و تکالیفی هستند، لذا در صورتی که هر یک از کارگران و کارفرمایان در انجام تعهدات قراردادی خود تقصیر نمایند و به گونه ای موجب ورود ضرر و زیان مادی و معنوی به طرف دیگر و یا اشخاص ثالث گردند ،مطابق قانون دارای مسئولیت مدنی و کیفری بوده و ملزم به جبران خسارت های ناشی از کار و خسارات کارگر به کارفرما وارد می نماید، خواهند شد.

 

در قانون کار جهت حمایت از کارگران به عنوان قشر تأثیرگذار در اقتصاد و صنعت کشور قوانینی وضع گردیده است، که مطابق آن برای کارگر در برابر کارفرما و کاری که انجام می‌دهد حقوقی قائل شده اند ، البته مسلما در برابر هر حقی تکلیفی نیز وجود دارد و کارگر نیز مطابق قرارداد کار ملزم به انجام تعهدات خود می باشد.

 

در این نوشتار به بررسی مسئولیت کارگر و کارفرما در حقوق ایران می پردازیم:

کارفرما در برابر کارگر چه مسئولیتی دارد ؟

مسئولیت های کارفرما در قانون کار این گونه است که، کارفرما علاوه بر این که مسئول تامین مالی و پرداخت حق الزحمه کارگر می باشد در مواقعی که به دلیل عدم رعایت مقررات حفاظت فنی و بهداشتی در کار موجب ورود خسارت جانی یا مالی به کارگر شود با احراز شرایطی در برابر کارگر زیان دیده ، مسئولیت مدنی خواهد داشت.

 

در این راستا نظام تامین اجتماعی با هدف جلوگیری از بروز اختلاف و دعوا میان کارگر و کارفرما که ممکن است در اثر حوادث ناشی از کار اتفاق بیفتد ، جدا از آنچه که در قرارداد کار وضع شده، مقررات حمایتی خاصی برای روابط کارگر و کارفرما وضع نموده تا بدین طریق خسارات وارده جبران شوند.

 

مسئولان و کارفرمایان مکلفند بر اساس مصوبات شورای عالی حفاظت فنی برای تامین حفاظت و سلامت و بهداشت کارگران در محیط کار وسایل و امکانات لازم را تهیه و در اختیار آنان قرار دهند و چگونگی کاربرد وسایل فوق الذکر را به آنان بیاموزند به علاوه بر رعایت مقررات حفاظتی و بهداشتی نظارت نمایند.

 

در نتیجه چنانچه اقدامات حفاظتی و نظارتی توسط کارفرمایان به درستی اجرا شود در صورت وقوع حادثه مقصر نخواهند بود.

 

کارگر در برابر کارفرما چه مسئولیتی دارد؟

مسئولیت کارگر و کارفرما انگونه تعریف شده است که هرکس بدون مجوز قانونی عمدا یا در نتیجه بی احتیاطی ،به جان، سلامت یا مال یا سایر حقوق اشخاص لطمه وارد نمایند و موجب ضرر مادی یا معنوی شود مسئول جبران خسارت ناشی از عمل خود است.

 

با استناد به ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی کارگر نیز در صورتی که باعث ورود ضرر و زیان مادی یا معنوی به کارفرما شود مسئول جبران خسارت های وارد می باشد.

 

به عبارت دیگر باید گفت وقوع حادثه در کار صرفاً به معنای مقصر بودن کارفرما نیست و در برخی موارد ممکن است به دلیل تقصیر کارگران و یا حوادث طبیعی رخ بدهد.

 

در صورت وقوع حادثه‌ای اگر کارفرما بتواند رعایت ضوابط فنی و نظارت کافی بر کار را از جانب خود اثبات نماید و همچنین دلایلی مبنی بر سوء استفاده کارگر و تقصیر وی وجود داشته باشد ،کارفرما از مسئولیت مبری می شود و کارگر و هر شخص دیگری که وقوع حادثه زیانبار قابل استناد به او باشد ملزم به جبران خسارت ها خواهد شد.

 

 

 

کارگر و کارفرما در برابر اشخاص ثالث چه مسئولیتی دارند؟

در قانون مسئولیت مدنی در تکمیل مقررات قانون کار در جهت حمایت از اشخاص ثالث در برابر اعمال کارگران آمده است:

 

چنانچه از ناحیه کارگر در حین انجام کار یا به مناسبت آن خسارتی به دیگری وارد شود کارفرما مسئولیت خواهد داشت ، خواه کارگر مرتکب تقصیر شده باشد یا بدون تقصیر سبب خسارت شده باشد. (ماده ۱۲ قانون مسئولیت مدنی)

 

مطابق اصول حقوقی هر کس مسئول عمل خود است.

 

به همین سبب ،مسئولیت مدنی کارفرما در حقوق ایران تحت عنوان مسئولیت قراردادی ناشی از فعل غیر شناخته شده است.

 

به عبارتی دیگر در مواقعی که کارگری در حین انجام کار خسارتی به شخص ثالث وارد کند و یا در اثر وقوع حادثه در کار خسارتی به دیگری وارد شود، به دلیل پایین بودن توان مالی کارگران و عدم امکان جبران خسارت، قانون، کارفرما را مسئول عمل کارگر تعیین کرده است.

 

البته تحت شرایطی در صورت اثبات عدم تقصیر کارفرما و اثبات تقصیر کارگر می تواند جبران خسارت را از کارگر مقصر مطالبه کرد.

 

و با توجه به مطالب فوق و با هدف حمایت از کارگران و حفظ نظم عمومی و جلوگیری از وقوع جرائم و دعاوی مربوط به کار، قانونگذار بیمه کردن کارگر را برای کارفرمایان الزامی دانسته است.

 

لذا ماده ۱۴۸ قانون کار، کارفرمایان کارگاه های مشمول این قانون را مکلف کرده است که بر اساس قانون تامین اجتماعی نسبت به بیمه کردن کارگران واحد خود اقدام کنند.

 

مسئولیت اجرای مقررات ضوابط فنی ،بهداشت کار بر عهده کارفرما یا مسئولان واحدهای مربوطه قانونی خواهد بود .

 

هرگاه بر اثر عدم رعایت مقررات مذکور از سوی کارفرمایان یا مسئولان واحد حادثه ای رخ دهد شخص کارفرما یا مسئول مذکور از نظر کیفری و حقوقی و نیز مجازاتهای مندرج در قانون کار مسئول است. (ماده ۹۵ قانون کار)

 

 

 

تکلیف کارفرما به بیمه کردن کارگران:

هدف از وضع قوانین بیمه کارگران ،تسهیل جبران خسارت ها و حمایت مالی از زیان دیدگان می باشد.

 

لذا موضوع بیمه کارگران یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که کارفرمایان باید به آن توجه ویژه نمایند تا در صورت وقوع هرگونه حادثه ای از ورود ضرر و زیان های مالی به خود و اشخاص ثالث جلوگیری گردد.

 

البته در تمامی موارد کارفرما بعد از جبران خسارت های ناشی از حوادث کار می‌تواند به مسئول اصلی حادثه یعنی کارگر مقصر مراجعه و تقاضای جبران خسارت نماید.

 

به کلیه کارفرمایان و کارگران که مطابق قانون کار فعالیت می نمایند توصیه می شود برای جلوگیری از وقوع ضرر و زیان های مادی و معنوی ناشی از قرارداد کار، در موقع تنظیم قرارداد از یک مشاوره قرارداد یا وکیل متخصص در تنظیم قراردادها بهره مند شوند. همچنین می توانید میزان خسارت کارگر به کارفرما را نیز معین نمایید.

 

و با آگاهی از قوانین و اصول و قواعد کار، قرارداد کار را امضا نمایند. و مهمتر اینکه در مفاد قرارداد، حقوق و تعهدات طرفین را به صورت صریح ذکر و ضمانت عدم اجرای تعهدات قراردادی برای طرفین را تعیین نمایند.

 

 

شما عزیزان می‌توانید برای انجام وکالت ، دریافت مشاوره حقوقی ، رزرو نوبت مشاوره ، سفارش تنظیم لایحه ، سفارش تنظیم دادخواست ، سفارش تنظیم شکایت ، سفارش تهیه دفاعیات حقوقی و دریافت دیگر خدمات حقوقی از مشاوران حقوقی، کارشناسان و وکلای دادگستری متخصص در «آنی مشاور» از ساعت ۱۰ تا ۱۷ روزهای غیر‌تعطیل شنبه تا چهارشنبه با شماره‌ : 02188326049 و یا 09195663606 تماس حاصل فرمایید.

 

همچنین امکان دریافت مشاوره آنلاین حقوقی، رزرو نوبت مشاوره ، ملاحظه صدها پرسش و پاسخ کاربردی (که چه بسا پاسخ سوال شما نیز در بین آنها باشد) دریافت مشاوره فوری و دریافت برخی خدمات حقوقی آنلاین بر روی سامانه آنی‌مشاور از طریق لینک زیر برای شما  فراهم می‌باشد.

 

http://app.animoshaver.ir