در این نوشتار به بیان مفهوم عسروحرج و مصادیق عسروحرج و راههای اثبات آن به عنوان یکی از موارد طلاق از طرف زن می پردازیم.

وجود حق طلاق قانونی برای مرد این امکان را فراهم کرده که هر وقت بخواهد بتواند با پرداخت حقوق مالی زن، او را طلاق دهد از این رو به دلیل بروز مشکلات فراوانی در روابط زن و مرد لازم دانسته شده که زن نیز تحت شرایط خاص قانونی بتواند از شوهرش جدا شود.

اصولاً زن حق طلاق ندارد مگر اینکه در نکاح دائم حق طلاق را به عنوان شرط ضمن عقد عنوان کند و شوهر هم قبول نماید که در اغلب موارد مرد چنین شرطی را قبول نمی کند. بنابراین آشنایی با مفهوم عسر و حرج و راههای اثبات آن برای طرح دعوای طلاق از طرف زن اهمیت فراوانی دارد.

عسر و حرج چیست؟

در لغت به معنای مشقت، سختی، شدت و تنگی است و در اصطلاح حقوقی یعنی وضعیتی که در آن امکان ادامه زندگی مشترک برای زن سخت یا غیر قابل تحمل باشد.

دقت داشته باشید که تحمل وضعیت سختی و دشواری زندگی در افراد متفاوت است مثلاً صرف اثبات اعتیاد زوج در برخی موارد برای زوجه هایی قابل تحمل تشخیص داده می شود مثلا اگر زوجه قبلا در منزل پدری با پدر و برادر خود که اعتیاد دارند زندگی می کرده و یا خود زوجه اعتیاد داشته باشد مسلماً اعتیاد نمی تواند از موارد عسر و حرج برای این زوجه باشد.

بنابراین تحمل یا عدم تحمل وضعیت سختی امری کاملا نسبی است و با بررسی اوضاع و احوال زوجه در زندگی مشترک و عرف جامعه، وضعیت خانوادگی جسمی، روحی، و روانی وی احراز می گردد که وضعیت موجود برای او قابل تحمل است یا نیست.

مطابق قانون یکی از موارد طلاق از طرف زن اثبات عسر و حرج در دادگاه می باشد.

ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی در این باره بیان می کند:

" در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد ، وی می تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند ، چنانچه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود ، دادگاه می تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می شود " .

توصیه می شود در صورتی که در زندگی مشترک با مشکلاتی مواجه شدید که ادامه آن برای شما قابل تحمل نیست قبل از هر اقدامی ابتدا با یک مشاور حقوقی خانواده مشورت نمایید تا از راهکارهای قانونی آگاه شده ، مصادیق عسر و حرج را بشناسید و مطابق قانون نسبت به احقاق حقوق خود اقدام کنید.

طلاق ناشی از عسر و حرج چه نوع طلاقی است؟

طلاق ناشی از عسر و حرج باین است یعنی زوج حق رجوع به زوجه و انصراف از جدایی را در ایام عده ندارد اگر غیر از این بود که طلاق ناشی از عسر و حرج کاری بیهوده می شد زیرا در صورت رجوع مرد به زن وضعیت سختی و مشقت بار ، دوباره بر زن تحمیل می گردید.

مراحل رسیدگی به درخواست طلاق ناشی از عسر و حرج از طرف زوجه :

زوجه با داشتن مدارکی دال بر عسروحرج خود در زندگی مشترک می تواند با مراجعه به دادگاه خانواده و ارائه مدارک و دادخواست طلاق، تقاضای رسیدگی نماید. دادگاه پس از بررسی اوضاع و احوال، اسناد و مدارک و احراز درجه سختی و مشقتی که تحمل آن برای زن بسیار مشکل است او را مجبور به طلاق می نماید اما اگر مرد در جلسات دادگاه حاضر نشود و حکم را اجرا نکند و به عبارتی اجبار مرد به طلاق ممکن نباشد دادگاه این حق را دارد که راسا اجازه طلاق را صادر کند و بدون حضور مرد زن را طلاق دهد.

نکته و ادامه نوشتار:

در بخش پرسش و پاسخ سامانه «آنی‌مشاور» صدها پرسش و پاسخ حقوقی کاربردی درباره حقوق خانواده  که مورد سوال شما عزیزان بوده و کارشناسان ما به آن پاسخ داده‌اند را آورده‌ایم و‌ چه بسا پاسخی برای پرسش خود در میان آنها پیدا کنید. امکان جستجو در بین پرسش و پاسخ‌ها را نیز دارید. برای مراجعه به بخش پرسش و پاسخ روی پیوند زیر بزنید:

https://animoshaver.ir/question

مصادیق عسر و حرج

از مصادیق عسروحرج عبارتند از:

۱- ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت ۶ ماه متوالی یا ۹ ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه.

۲- اعتیاد زوج به مواد مخدر یا مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی آسیب برساند.

۳- محکومیت قطعی زوج به حبس ۵ سال یا بیشتر.

۴- ضرب و جرح و دشنام دادن و توهین یا هرگونه سوء رفتار مستمر زوج.

۵- ابتلاء زوج به بیماریهای صعب العلاج روانی ساری یا عارضه صعب العلاج که زندگی مشترک را مختل نماید.

راههای اثبات عسر و حرج

طرح دعوای طلاق بر اساس عسر و حرج نیز مانند سایر دعاوی با ادله اثبات دعوا قابل اثبات است به عنوان مثال : شهادت ، اقرار یا مدرک پزشکی حاکی از اعتیاد می تواند دلیل اثباتی در دادگاه باشد.

 ولی در مواردی سختی و مشقت در رابطه زناشویی و رفتار ناهنجار مرد در ارتباط با زنش پیش می‌آید مسلماً اثبات این امر با دشواری زیادی همراه است ولی با معاینات پزشکی قانونی و انجام آزمایشات خاص پزشکی امکان اثبات این موارد تا حدودی ممکن خواهد بود.

عسروحرج در نکاح موقت

 لازم به ذکر است که عسر و حرج تنها مربوط به نکاح دائم نیست و در نکاح موقت هم وجود دارد زن می‌تواند با اثبات سختی و مشقت در نکاح موقت به دادگاه مراجعه و درخواست بذل مدت زمان باقی مانده از زوجیت خود و همسرش را بنماید.

قاضی هم مانند نکاح دائم پس از احراز سختی ، حکمی مبنی بر انحلال زوجیت و قطع مدت باقیمانده از نکاح موقت را صادر می‌نماید و مرد را ملزم به اجرای آن می کند اگر مرد حکم را اجرا نکرد دادگاه رسماً حکم را اجرا خواهد کرد.

عسروحرج در دوران عقد

 در دوران عقد با وجود اینکه هنوز زن و مرد زندگی مشترک خود را شروع نکرده اند اما ممکن است حتی در این مورد هم زن به استناد عسر و حرج از دادگاه تقاضای طلاق کند نمونه بارز این امر ، معطل گذاشتن و بلاتکلیف رها کردن زن بعد از عقد تا عروسی است مثلاً مواردی وجود داشته که مرد سالها با وعده تشکیل زندگی مشترک و تهیه مسکن و برگزاری مراسم عروسی زن را بلاتکلیف گذاشته و حتی نفقه ای هم به او پرداخت نکرده است.

توصیه می کنیم نوشتار درخواست طلاق از طرف زن  را نیز مطالعه بفرمایید.