صحت اسناد و نوشته هایی که میان مردم تنظیم می شود در واقع استحکام، اعتبار و ارزش روابط اجتماعی و اقتصادی را تضمین می نماید برای جلوگیری از ورود ضررهای مالی و معنوی در روابط اشخاص تشخیص اصالت و جعلیت  اسناد امری حائز اهمیت است که در این نوشتار به بررسی و بیان احکام مربوط به جرم و مجازات جعل و استفاده از سند مجعول و چگونگی تشخیص اصلی و جعلی بودن آنها می پردازیم.

جرم جعل سند چیست؟

مطابق قانون مجازات اسلامی، جعل یعنی ساختن یا تغییر دادن آگاهانه ی نوشته یا سند، ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیررسمی، خراشیدن، تراشیدن ،قلم بردن، الحاق، محو ،سیاه کردن یا دست بردن در تاریخ سند، الحاق نوشته ای به نوشته دیگر یا به کار بردن مهر دیگری بدون اجازه صاحب آن به قصد جا زدن آنها به عنوان اصل برای استفاده خود یا دیگری و به ضرر غیر.

به چه کسی جاعل گفته می شود؟

جاعل کسی است که مرتکب جرم جعل شده و به عبارتی امری ناصحیح را به جای امری صحیح اعلام می کند مسلماً این امر به ضرر کسی است که سند یا نوشته ای را بر خلاف حقیقت از جانب او درست می‌کنند و یا سند یا نوشته صحیحی را بر خلاف حقیقت و به ضرر کسی و به نفع خود تغییر داده و باطل و نا صحیح تلقی می‌نماید.

سند نوشته ای است که در آن حقی برای صاحبش ایجاد شده و قابلیت استناد دارد در جعل اسناد جاعل اقدام به ساختن یا نوشتن سندی می کند که مفاد آن حقیقی و قانونی نیست و توسط افرادی که صلاحیت تنظیم آن را ندارند تنظیم شده است مثال بارز آن ساختن شناسنامه گواهینامه اجاره نامه وصیت نامه مدارک تحصیلی گذرنامه و... است که مسلماً آثار مخرب مجرمانه و متقلبانه ای را در بر دارد. و با هدف ارتکاب جرم ایجاد شده‌اند.

البته امروزه با پیشرفت علم و کشف روشهای خاص و استفاده از علوم و تکنیک های هایی مانند برنامه‌های رایانه‌ای تشخیص و تمییز امضا و دست نوشته اشخاص به مراتب قابل شناسایی شده است.

در دعاوی هم دادگاه با ارجاع اسنادی که نسبت به آنها ادعای جعل شده به کارشناسان رسمی خود که مسلط به این امر هستند و تخصص کافی در تشخیص جعلیت و اصالت اسناد دارند به آسانی امکان تشخیص اعمال مجرمانه را فراهم کرده است.

مبنا و اساس جعل

لازم به ذکر است که مبنا و اساس جعل امکان به اشتباه انداختن دیگری می باشد پس این که شباهتی میان جعل و اصل وجود داشته باشد ملاک نیست بلکه احراز به اشتباه انداختن اشخاص که از نظر عرفی و عقلی منطقی به نظر برسد در اثبات جرم جعل کافی است.

تفکیک جرم جعل و جرم استفاده از سند مجعول 

دست بردن در سند و تغییر در آن و انجام یکی از مصادیق جعل بر روی سند یک جرم مستقل است و مجازات خاصی دارد و استفاده از سند مجعول یک جرم مستقل دیگری بوده و مجازات دیگری دارد.

مثال این امر جعل مدرک تحصیلی است جاعل مدرک تحصیلی را جعل می کند و آن را تحویل کسی می دهد که صاحب تقلبی مدرک است و از مدرک برای استخدام در اداره ای استفاده می کند در این صورت هر دو شخص مجرم هستند و جاعل نمی‌تواند با این ادعا که به دستور شخص دیگری این کار را کرده و خودش از مدرک بهره و استفاده ای نکرده از مجازات شانه خالی کند.

البته ممکن است جاعل و کسی که از سند جعلی استفاده کرده یک شخص واحد باشد در این صورت مورد از موارد تعدد جرم بوده و به تحمل هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

مجازات قانونی جعل و جرم استفاده از سند مجعول علاوه بر جبران خسارات مالی و جزای نقدی ، حبس می باشد. مواد ۵۲۴ تا ۵۴۱ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات اختصاص به جرم جعل و تزویر و استفاده از سند مجعول دارد.

نکته و ادامه نوشتار:

در بخش پرسش و پاسخ سامانه «آنی‌مشاور» صدها پرسش و پاسخ حقوقی کاربردی درباره حقوق کیفری و جرایم که مورد سوال شما عزیزان بوده و کارشناسان ما به آن پاسخ داده‌اند را آورده‌ایم و‌ چه بسا پاسخی برای پرسش خود در میان آنها پیدا کنید. امکان جستجو در بین پرسش و پاسخ‌ها را نیز دارید. برای مراجعه به بخش پرسش و پاسخ روی پیوند زیر بزنید:

https://animoshaver.ir/question 

مجازات جرم جعل چیست؟

مطابق ماده ۵۳۶ قانون مجازات اسلامی هر کس در اسناد و نوشته های غیر رسمی جعل کند و یا از سند مجعول استفاده کند علاوه بر جبران خسارت   به حبس از ۶ ماه تا ۲ سال یا پرداخت ۳ تا ۱۲ میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد همچنین اگر کارمند دولت در اجرای وظیفه خود مرتکب جعل سند رسمی شود به یک تا پنج سال حبس یا پرداخت ۶ تا ۳۰ میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد و اگر کسی در سند رسمی جعل کند و کارمند دولت نباشد مجازات او ۶ ماه تا ۳ سال حبس یا جزای نقدی از ۳ تا ۱۸ میلیون ریال است.  

مجازات جرم استفاده از سند مجعول

اگر کسی بداند که یک سند جعلی است و با علم به جعلی بودن از آن استفاده کند مرتکب جرم استفاده از سند مجعول شده و اگر سند جعلی سند رسمی باشد مرتکب به ۶ ماه تا ۳ سال حبس و ۳ تا ۱۸ میلیون ریال جزای نقدی، و اگر سند غیر رسمی باشد به شش ماه تا دو سال حبس و ۳ تا ۱۲ میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.

یکی از شایعترین مصادیق این جرم، جعل مهر یا امضا است که با استفاده از آن سندی غیر واقعی را منتسب به دیگری می کنند و از اعتبار او سو استفاده  می نمایند جعل امضا بر روی چک از نمونه‌های بارز این جرم است.

در قانون صرف جعل امضا و ساختن مهر به تنهایی جرم مستقلی نیست بلکه اگر از جعل امضا یا مهر در روی سند یا نوشته استفاده شود با همان عمل جرم جعل اسناد تحقق می یابد. البته استثناهایی هم وجود دارد که ساختن مهر های دولتی ادارات عمومی شرکتها و موسسات دولتی به تنهایی جرم است حتی اگر در سندی از آن استفاده نشده باشد.

روشهای تشخیص اصالت یا جعلیت اسناد

۱- روش فیزیکی۲- روش شیمیایی ۳-روش مقایسه‌ای

روش فیزیکی

 در روش فیزیکی از دستگاه های نوری برای تشخیص استفاده می شود اصلی ترین نوری که از آن در تشخیص اصالت یا جعلیت سند استفاده می‌شود، نور ماوراء بنفش است، این نور زمانی که با جوهر برخورد می‌کند بازتاب‌هایی دارد که در تشخیص تقلبی و اصلی بودن سند کمک می‌کند، همچنین این نور برای بازخوانی مطالبی که پاک شده نیز استفاده می‌شود.

روش شیمیایی

این روش در مقایسه با روش فیزیکی برای استفاده ی افراد عادی مشکل‌تر است. از روش‌های شیمیایی برای تجزیه جوهر‌ها، تشخیص اختلاف رنگ جوهر‌ها، ترکیب جوهر‌ها تجزیه کاغذ‌ها و تشخیص جنس کاغذهای متعدد از این روش استفاده می‌شود. آزمایش‌های شیمیایی عمدتاً برای ظهور نوشته‌هایی است که محو و پاک شده‌اند.

روش مقایسهای

 با تشخیص عادت‌های تحریری و نگارشی منحصر به فرد اشخاص و مقایسه ی آن‌ها با اسناد و نوشته‌های مورد نظر می‌توان انتساب یا عدم انتساب نوشته و سند را به شخص مورد نظر و همچنین اصالت یا جعلیت نوشته و سند مزبور را تعیین کرد.

توصیه می شود در صورتی که در خصوص اصالت و جعلیت سندی دچار تردید شدید و یا با موارد مشکوکی مواجه شدید قبل از هر اقدامی ابتدا با مشاور حقوقی متخصص در این حوزه مشورت نمایید.

توصیه می کنیم نوشتار نکاتی درباره جعل مفادی اسناد دولتی را نیز مطالعه بفرمایید.

شما عزیزان می‌توانید برای اعطای وکالت در جرایم کلاهبرداری ، وکالت در جرایم اقتصادی یا دریافت مشاوره حقوقی و یا سفارش تنظیم شکواییه ، سفارش تنظیم لایحه و دادخواست و دفاعیات حقوقی و دریافت دیگر خدمات حقوقی از مشاوران، کارشناسان و وکلای متخصص فعال گروه «آنی مشاور» از ساعت ۱۰ تا ۱۷ روزهای غیر‌تعطیل شنبه تا چهارشنبه با شماره‌ : 02188326049 و یا 09195663606 تماس حاصل فرمایید.

همچنین امکان دریافت مشاوره آنلاین حقوقی و دریافت برخی خدمات حقوقی از طریق لینک زیر برای شما فراهم می‌باشد.

http://app.animoshaver.ir