دعوای تصرف عدوانی، انواع دعاوی تصرف، تصرف عدوانی کیفری، تصرف عدوانی حقوقی و احکام و آثار مربوط به این دعاوی در این نوشتار مورد بررسی قرار می گیرد.

با توجه به شباهت های زیادی که بین دعاوی تصرف وجود دارد برای تشخیص این دعاوی به منظور طرح دعوا در دادگاه و احقاق حقوق قانونی خود لازم است ابتدا هریک از دعاوی تصرف را تعریف کنیم.

انواع دعاوی تصرف

در قانون آیین دادرسی مدنی تصرف را سه نوع بیان کرده اند:

۱- دعوای تصرف عدوانی

۲- دعوای مزاحمت

۳- دعوای ممانعت از حق

تعریف دعوای تصرف عدوانی

دعوای تصرف عدوانی عبارت است از ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقولش را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می کند. (ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی)

با توجه به تعریف فوق باید بدانیم که مال مورد تصرف حتما مال غیر منقول است لذا تنها در مورد زمین و ملک و خانه ،دعاوی تصرف قابلیت طرح می باشد.

تعریف دعوای مزاحمت

دعوای مزاحمت عبارت است از دعوایی که به موجب آن متصرف مال غیر منقول درخواست جلوگیری از مزاحمت کسی را می نماید که نسبت به متصرفات او مزاحم است، بدون اینکه مال را از تصرف متصرف خارج کرده باشد. در دعوای مزاحمت ، شخص مزاحم بدون اینکه مال را از تصرف متصرف آن مال خارج کند، مزاحم تصرفات او است. مثلاً کسی که برای انجام تعمیرات در ملک خود حق دارد مسالح را از ملک همسایه عبور دهد و همسایه با گذاشتن موانعی در سر راه، راه عبور ماشین آلات را ببندد و همسایه مجبور به حمل مسالح به صورت پیاده توسط کارگران شود. (ماده ۱۶۰ قانون آیین دادرسی مدنی)

تعریف دعوای ممانعت از حق

دعوای ممانعت از حق عبارت است از تقاضای کسی که رفع ممانعت از حق ارتفاق یا انتفاع خود را در ملک دیگری بخواهد. ممانعت از حق در واقع شرایطی است که دارنده یک حق نمی تواند از حقی که دارد استفاده کند. مثلا شخصی زمینی دارد که برای رفتن به آنجا باید از زمین همسایه عبور کند به عبارتی دارای حق ارتفاق است ولی همسایه مانع او شده و اجازه نمی دهد که از ملکش عبور کند. (ماده ۱۵۹ قانون آیین دادرسی مدنی)

پس از آشنایی با مفهوم دعوای مزاحمت و ممانعت از حق و تصرف عدوانی در این بخش به بیان نکاتی در خصوص دعوای تصرف عدوانی می پردازیم.

لازم به ذکر است که به منظور تسریع روند پرونده و رعایت مهلت ها و مواعد قانونی در جهت تضمین حقوق خود بهتر است در این دعاوی حتما از مشاور دعاوی مشورت بگیرید.

ارکان دعوای تصرف عدوانی

۱- سبق تصرف خواهان

۲- لحوق تصرفات خوانده

۳- عدوانی بودن تصرفات 

( ماده ۱۴۱ قانون آیین دادرسی مدنی)

لازم به ذکر است که احراز ارکان فوق برای طرح و رسیدگی به دعوای تصرف عدوانی کافیست و اثبات مالکیت خواهان دعوا، مطابق قوانین لازم نیست و تنها به عنوان اماره می‌توان سبق تصرفات خواهان را از آن فهمید.

لذا در کل در رسیدگی دعوای تصرف عدوانی آنچه که ملاک است تصرف سابق خواهان می باشد نه مالکیت او.

زیرا ممکن است در سند مالکیت ،آن شخص مالک باشد ولی قبلاً تصرفی در ملکش نکرده باشد، در این صورت دیگر خارج کردن مال از اختیار متصرف سابق و عدوانی بودن تصرف، که از ارکان دعوای اصلی می‌باشند قابل تصور نخواهد بود.

یک نکته و ادامه نوشتار:

در بخش پرسش و پاسخ سامانه «آنی‌مشاور» صدها پرسش و پاسخ حقوقی کاربردی که مورد سوال شما عزیزان بوده و کارشناسان ما به آن پاسخ داده‌اند را آورده‌ایم و‌ چه بسا پاسخی برای پرسش خود در میان آنها پیدا کنید. امکان جستجو در بین پرسش و پاسخ‌ها را نیز دارید.

برای مراجعه به بخش پرسش و پاسخ روی پیوند زیر بزنید:

https://animoshaver.ir/questio

مدت تصرف عدوانی

مدت تصرف در قانون کنونی به طور صریح بیان نشده ولی با توجه به قانون سابق در خصوص مدت تصرف سابق خواهان که مدت آن یک سال بود به نظر می‌رسد مدت تصرف حداقل یک سال مد نظر باشد.

انواع تصرف عدوانی

در این بخش می خواهیم بدانیم تحت چه شرایطی دعوای تصرف عدوانی، حقوقی است و تحت چه شرایطی قابلیت طرح دعوای کیفری را دارد.

دعوای تصرف عدوانی تقسیم می شود به:

۱- دعوای تصرف عدوانی کیفری

۲- دعوای تصرف عدوانی حقوقی

تصرف عدوانی کیفری 

تصرفی که بدون رضایت مالک و با علم به موضوع و از روی عمد باشد از لحاظ کیفری قابل پیگیریست و جرم محسوب می شود. (از جرایم علیه اموال و مالکیت) مطابق ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی مجازات آن یک ماه تا یک سال حبس می باشد و نیاز به اثبات مالکیت از  طرف شکایت کننده دارد.

تصرف عدوانی حقوقی 

تصرفی که بدون اجازه و رضایت مالک در ملکی صورت گرفته ولی متصرف نسبت به این اقدام سوء نیتی نداشته باشد و به عمد ملک را از تصرف متصرف سابق خارج نکرده باشد تنها از لحاظ حقوقی قابل پیگیری است و مجازاتی ندارد.

تفاوت تصرف عدوانی کیفری و حقوقی 

یکی از تفاوت های مهم دعوای کیفری و حقوقی تصرف عدوانی این است که استماع شکایت کیفری منوط به احراز مالکیت شاکی می باشد و شکایت مزبور از غیر از مالک قابلیت استماع ندارد.

در حالی که اقامه دعوای تصرف عدوانی حقوقی در صورتی قابل استماع است که خواهان دارای سبک تصرف باشد و نیازی به اثبات مالکیت نیست.

به عبارتی خواهان دعوای تصرف عدوانی حقوقی ممکن است مالک نباشد بلکه متصرف باشد مثل مستاجر.

بنابراین تنها تصرف قبلی خواهان و عدوانی بودن عمل خوانده برای طرح دعوای حقوقی کافی است.

تفاوت دیگر تصرف عدوانی حقوقی و کیفری در عنصر معنوی آنها است، مثلا در صورتیکه متصرف با علم به اینکه مال متعلق به دیگری است در آن تصرف کند در اینجا تصرف عدوانی کیفری می باشد. یعنی عمل مجرمانه است .

ولی در تصرف عدوانی حقوقی این علم وجود ندارد مثلاً متصرف به اشتباه فکر می‌کند که خودش مالک است یا ملک قبلا متصرفی نداشته باشد و بدون سوء نیت از ملک استفاده کند در اینجا جرمی تحقق نیافته است.

تفاوت بعدی مرجع رسیدگی کننده به این دعاوی است مرجع صالح برای رسیدگی به دعوای تصرف حقوقی دادگاه های حقوقی محل وقوع ملک می باشد طرح دعوا با ارائه دادخواست انجام می گیرد.

مرجع صالح برای رسیدگی به دعوای تصرف کیفری دادسرا و دادگاه محل وقوع ملک است و طرح دعوا با ارائه برگه شکواییه صورت می گیرد.

تصرف عدوانی در اموال مشاع

مطابق ماده ۱۶۷ قانون آیین دادرسی مدنی در روابط بین شرکا در استفاده از مال مشاع نیز ممکن است حسب مورد دعاوی تصرف قابل طرح باشند.

با توجه به اینکه دعوای تصرف عدوانی شباهت زیادی با دعوای ممانعت و مزاحمت و مالکیت دارد توصیه می‌شود در صورت برخورد با چنین مشکلی حتماً قبل از طرح دعوا با یک مشاوره دعاوی و وکیل متخصص در دعاوی تصرف مشورت نمایید تا با تشخیص اشتباه و طرح دعوای نامربوط با قرار رد دعوا یا عدم استماع دعوا مواجه نشوید.

توصیه می کنیم نوشتار چند نکته مهم درباره تصرف عدوانی  را هم مطالعه بفرمایید.

شما عزیزان می‌توانید برای انجام وکالت ، دریافت مشاوره حقوقی ، رزرو نوبت مشاوره، سفارش تنظیم لایحه ، سفارش تنظیم دادخواست ، سفارش تنظیم شکایت ، سفارش تهیه دفاعیات حقوقی و دریافت دیگر خدمات حقوقی از مشاوران حقوقی، کارشناسان و وکلای دادگستری متخصص در «آنی مشاور» از ساعت ۱۰ تا ۱۷ روزهای غیر‌تعطیل شنبه تا چهارشنبه با شماره‌ : 02188326049 و یا 09195663606 تماس حاصل فرمایید.

همچنین امکان دریافت مشاوره آنلاین حقوقی، رزرو نوبت مشاوره ، ملاحظه صدها پرسش و پاسخ کاربردی (که چه بسا پاسخ سوال شما نیز در بین آنها باشد) دریافت مشاوره فوری و دریافت برخی خدمات حقوقی آنلاین بر روی سامانه آنی‌مشاور از طریق لینک زیر برای شما فراهم می‌باشد.

http://app.animoshaver.ir