۱۳
تیر
بازداشت غیرقانونی یکی از مسائل مهم در حقوق ایران و از مصادیق نقض آزادیهای فردی می باشد آنی مشاور در این نوشتار به بررسی مفهوم ، مصادیق و ضمانت اجراهای بازداشت غیرقانونی با توجه به قانون مجازات اسلامی و قانون آیین دادرسی کیفری ایران میپردازد. همچنین به حقوق افراد در برابر این اقدام غیرقانونی و تکالیف ضابطان و مقامات قضایی اشاره میشود.
اصل برائت، اصل آزادی افراد و لزوم رعایت تشریفات قانونی در بازداشتها از مهمترین اصول حقوق کیفری است.
بازداشت بدون مجوز قانونی یا فراتر از حدود قانونی، مصداق بازداشت غیرقانونی است و برای مرتکب آن هم مسئولیت کیفری و هم مسئولیت اداری به دنبال دارد.
مفهوم بازداشت غیرقانونی
بازداشت غیرقانونی یعنی سلب آزادی افراد بدون رعایت تشریفات قانونی آیین دادرسی کیفری و قانون اساسی. این نوع بازداشت ممکن است توسط مأموران انتظامی، قضات یا سایر مقامات دولتی انجام شود که جنبه کیفری دارد.
بازداشت غیرقانونی در قوانین ایران
اصل ۳۲ قانون اساسی
«هیچکس را نمیتوان دستگیر کرد مگر به حکم و ترتیبی که قانون معین میکند...»
قانون آیین دادرسی کیفری ۱۳۹۲
ماده ۷: رعایت حقوق شهروندی مقرر در قانون احترام به آزادیهای مشروع.
ماده ۱۱: اصل بر آزادی افراد است مگر دلایل قانونی وجود داشته باشد.
ماده ۴۶: اگر ضابطین متهمی را بازداشت کردند، باید ظرف 24 ساعت او را به مرجع قضایی ذیصلاح معرفی کنند. در غیر این صورت، این اقدام نقض قانون و مصداق بازداشت غیرقانونی خواهد بود.
ماده ۱۸۰ تا ۱۹۵: تشریفات صدور قرار بازداشت موقت.
ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی:
هر مأمور دولتی که برخلاف قانون آزادی شخصی را
سلب کند، مجرم است.
۳. مصادیق بازداشت غیرقانونی
بازداشت بدون مجوز قضایی.
بازداشت بیش از مهلت قانونی بدون تمدید قرار.
نگهداری متهم در بازداشتگاه بدون تفهیم اتهام.
عدم اطلاع به خانواده یا وکیل متهم.
صدور قرار بازداشت موقت توسط مقامی غیر صالح.
۴. ضمانت اجراهای بازداشت غیرقانونی
برابر ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی برای مأمورانی که برخلاف قانون کسی را بازداشت کنند مجازات حبس و انفصال از خدمت تعیین شده است.
برابر ماده ۵۸۳ قانون مجازات اسلامی مجازات مأمورانی که بدون دستور قانونی، بازداشت یا حبس غیرقانونی انجام دهند حبس و جزای نقدی می باشد.
مسئولیت مدنی دولت
بر اساس اصول کلی مسئولیت مدنی، شخصی که به ناحق بازداشتشده ، میتواند مطالبه خسارت کند.
برابر ماده ۲۵۵ قانون آیین دادرسی کیفری:
اشخاصی که در جریان تحقیقات مقدماتی و دادرسی به هر علتی بازداشت شوند، در صورت صدور حکم برائت آنها از سوی مراجع قضایی، میتوانند خسارت ایام بازداشت خود را از دولت مطالبه کنند.
باطل شدن دلایل ناشی از بازداشت غیرقانونی
توجه داشته باشید دلایل اثباتی جرم مانند اقرار، اگر در شرایط بازداشت غیرقانونی به دست بیاید اعتبار قانونی نخواهد داشت (اصل دادرسی عادلانه).
نقش وکیل در پیشگیری از بازداشت غیرقانونی
آنی مشاور پیشنهاد می کند برای جلوگیری از تضییع حقوق خود و آگاهی از حقوق و تکالیف قانونی تان ،از ابتدای تحقیقات مقدماتی به منظور کنترل بر مشروعیت اقدامات ضابطان درخواست حضور وکیل داشته باشید.
نتیجهگیری
بازداشت غیرقانونی، در واقع نقض اصول دادرسی منصفانه و آزادیهای بنیادین شهروندان است که با وضع قوانین و اجرای صحیح آنها ، با آن مقابله می شود.
صفحه اجتماعی
نظرات (0)
فرم نظر