اقاله قرارداد یعنی چه؟

اقاله در لغت به معنای مسامحه و نادیده گرفتن امر یا موضوعی است و اقاله در اصطلاح حقوقی یعنی توافق دو طرف قرارداد برای برهم زدن و از بین بردن آثار قرارداد.بر همین اساس اقاله نیز نوعی عقد محسوب می شود.

از اسباب انحلال قراردادها (اسباب انحلال قراردادها یعنی مواردی که به قرارداد پایان می دهند) یکی خیارات و دیگری انفساخ یا بطلان عقد می باشد اقاله هم یکی از اسباب انحلال عقد است. که برخلاف دو مورد قبلی اراده و اختیار طرفین قرارداد آن را شکل می دهد.

همچنین در ماده ۲۶۴ قانون مدنی اقاله به عنوان یکی از اسباب سقوط تعهدات معرفی شده است. زیرا مهمترین اثر اقاله عقد پس از برهم خوردن آن، سقوط تعهدات ناشی از عقد مزبور می باشد. یعنی تعهداتی که طرفین عقد در مقابل هم داشتند از بین می رود.

حالا که با مفهوم اقاله آشنا شدیم می خواهیم بدانیم که برای حفظ حقوق قانونی خود و برای اینکه از معامله و اقاله آن ضرر نکنیم:

پس از اقاله چه کنیم ؟

معامله‌ای کرده‌اید، سپس با طرف مقابل به توافق رسیده‌اید که آن معامله را بر هم بزنید. پس از برهم زدن معامله (اقاله) فروشنده باید کالایی را که فروخته، پس بگیرد و خریدار نیز باید مبلغ و پولی را که داده، پس بگیرد. به عبارتی با اقاله وضعیت طرفین عقد به حالت سابق برمی گردد.

اقاله نامه 

توافق طرفین بر، برهم زدن عقد به صورت یک قرارداد قانونی تنظیم و به امضای طرفین می رسد که به آن اقاله نامه گفته می شود. در سندی که راجع به اقاله نوشته می شود (اقاله‌نامه) باید تکلیف چگونگی و زمان برگرداندن کالا و برگرداندن مبلغ، مشخص شود.

توجه کنید که صرف انعقاد اقاله‌نامه به معنای برگردان کالا و مبلغ نیست. هر کدام از فروشنده و خریدار می‌بایست ایفای تعهد خود مبنی بر بازگردان کالا و پول به طرف مقابل خود را اثبات نمایند.

پس از اقاله تعهدات ناشی از قرارداد اصلی که طرفین عقد نسبت به هم داشتند ساقط می شود و در عوض تعهد به بازگرداندن کالا و پول برای آنها به وجود می آید.

یک نکته و ادامه نوشتار:

در بخش پرسش و پاسخ سامانه «آنی‌مشاور» صدها پرسش و پاسخ حقوقی کاربردی مرتبط با این نوشتار که مورد سوال شما عزیزان بوده و کارشناسان ما به آن پاسخ داده‌اند را آورده‌ایم و‌ چه بسا پاسخی برای پرسش خود در میان آنها پیدا کنید. امکان جستجو در بین پرسش و پاسخ‌ها را نیز دارید. 

برای مراجعه به بخش پرسش و پاسخ روی پیوند زیر بزنید:

https://animoshaver.ir/questio

ماده ۲۸۳ قانون مدنی اقاله را چنین تعریف کرده:

بعد از معامله طرفین می توانند به تراضی آن را اقاله و تفاسخ کنند پس به اقاله ، تفاسخ هم گفته می شود. همانطور که در مطالب قبل بیان کردیم طرفین قرارداد بر اساس خیاراتی که قانون مدنی تعیین کرده یا خیاراتی که در قرارداد داشته اند در صورت وجود شرایط قانونی می توانند با داشتن حق فسخ، عقد را به صورت یکطرفه بر هم زده و فسخ کنند.

اما در اقاله، فسخ دو طرفه است یعنی هر دو طرف خواهان بر هم زدن عقد و سقوط تعهدات ناشی از آن می باشند.

عقودی که اقاله نمی شوند

به دلیل برقراری و حفظ نظم عمومی و منافع اشخاص ثالث، نکاح، ضمان و وقف را نمی‌توان اقاله کرده زیرا این عقود تاثیر و ارتباط مستقیمی با نظم عمومی دارند ولی در سایر عقود آثار عقود بیشتر بر روابط طرفین قرارداد تاثیر دارد.

پس از اقاله به این نکات توجه کنید

در اقاله ،طرفین حق کم یا زیاد کردن عوضین را ندارند مگر اینکه مال قیمی باشد یا بر اثر عمل شخص قیمت مال مورد معامله افزایش یافته باشد.

منظور از«قیمی» آن است که همانند آن مال زیاد در دسترس نیست در اموال قيمی عرفاً شخص و عين همان مال منظور است مانند نسخه كتاب خطي.

پس از اقاله دیگر نمی‌توان اقاله کرد:

یعنی آثار عقدی که با توافق بر هم خورده را نمی توان دوباره برگرداند و با توافق، اقاله قبلی را دوباره اقاله کرد این کار بیهوده و باطل به نظر می‌رسد.

اگر پس از اقاله متوجه شدید که مورد معامله تلف شده یا به دیگری منتقل شده از نظر حقوقی اقاله انجام شده مشکلی ندارد و می توانید به جای چیزی که تلف شده مثل یا قیمت آن را بگیرید مگر اینکه موقع اقاله شرط کرده باشید که فقط مورد معامله را می خواهید و تنها در ازای برگرداندن آن اقاله می کنید.

همچنین منافع و نمائات منفصله که از زمان عقد تا زمان اقاله در مورد معامله به وجود آمده متعلق به کسی است که به واسطه عقد اصلی مالک شده است اما منافع متصله متعلق به کسی است که پس از اقاله مالک شده است.

منظور از منافع و نمائات متصل و منفصل :

منافع متصل عبارت است از ويژگيی ها و كيفياتی كه بر ارزش اقتصادی عين مال می افزاید ه و در عالم خارج جدایی و تفكيک  آن قابل تصور نيست مثل افزايش قيمت بهای زمين و منافع منفصل، میوه يا حاصلی است  كه از لحاظ مادی و جسمی يا حقوقی قابل جدایی و تفكيک از عين مال است مثل محصولات زمين.

توصیه می کنیم نوشتار دعاوی ناشی از قرارداد  را نیز مطالعه بفرمایید.

شما عزیزان می‌توانید برای انجام وکالت یا دریافت مشاوره حقوقی و یا سفارش تنظیم لایحه و دادخواست و دفاعیات حقوقی و دریافت دیگر خدمات حقوقی از مشاوران حقوقی، کارشناسان حقوقی و وکلای متخصص فعال در سامانه «آنی مشاور» از ساعت ۱۰ تا ۱۷ روزهای غیر‌تعطیل شنبه تا چهارشنبه با شماره‌ : 02188326049 و یا 09195663606 تماس حاصل فرمایید.

همچنین امکان دریافت مشاوره آنلاین حقوقی و دریافت برخی خدمات حقوقی آنلاین از طریق لینک زیر برای شما فراهم می‌باشد

http://app.animoshaver.ir