مفهوم اعسار ، مراحل طرح دعوای اعسار ، ویژگی های ادعای اعسار ، مرجع رسیدگی کننده به ادعای اعسار، چگونگی اثبات ادعای اعسار و تمام نکات مهم و کاربردی درباره اعسار در این نوشتار مورد بررسی قرار گرفته است.

مفهوم اعسار

اِعسار در حقوق ایران به وضعیت شخص غیر تاجری گفته می‌شود که به دلیل عدم دسترسی به مال خود یا کافی نبودن دارایی اش قدرت پرداخت بدهی‌ها یا هزینه دادرسی خود را نداشته باشد. به چنین شخصی معسر گفته می‌شود.

ادعای اعسار یک نوع دعوای حقوقی به شمار می رود که باید در دادگاه به آن رسیدگی شود. ادعای اعسار ممکن است به دو نوع اعسار از پرداخت هزینه دادرسی و اعسار از پرداخت محکوم به طرح شود.

مراحل طرح دعوای اعسار

در صورتی که طرف دعوا در موقع طرح دعوا توان پرداخت هزینه دادرسی را نداشته باشد مطابق رویه کنونی باید ضمن دادخواست اصلی ،دادخواست اعسار از هزینه دادرسی را هم تقدیم دادگاه نماید علاوه بر آن باید فهرست اموال و دارایی هایش را هم پیوست دادخواست اعسار نموده و به دادگاه تسلیم کند.

پس از صدور حکم بر علیه طرف دعوایی که تمکن مالی برای پرداخت محکوم به را ندارد او باید در دادخواست جداگانه ای دادخواست اعسار را به دادگاه صادر کننده حکم اصلی تقدیم کند.

مهلت ارائه دادخواست اعسار در مورد اعسار از پرداخت محکوم به یک ماه از ابلاغ اجراییه می باشد.

ویژگی های دعوای اعسار

1. دعوای اعسار یک دعوای غیر مالی است
2. اعسار قائم به شخص است یعنی در صورت فوت معسر در طول دعوا، اعسار به ورثه متوفی تسری پیدا نمی کند
3. اثر اعسار موقتی است و در صورت متمکن شدن شخص معسر،هزینه دادرسی یا محکوم به از او دریافت می شود.

نکته و ادامه نوشتار:

در بخش پرسش و پاسخ سامانه «آنی‌مشاور» صدها پرسش و پاسخ حقوقی کاربردی درباره حکم اعسار که مورد سوال شما عزیزان بوده و کارشناسان ما به آن پاسخ داده‌اند را آورده‌ایم و‌ چه بسا پاسخی برای پرسش خود در میان آنها پیدا کنید. امکان جستجو در بین پرسش و پاسخ‌ها را نیز دارید. برای مراجعه به بخش پرسش و پاسخ روی پیوند زیر بزنید:

https://animoshaver.ir/question

انواع اعسار

اعسار به دو نوع اعسار مطلق و اعسار نسبی تقسیم می شود. معسر با اعسار مطلق یا کلی نسبت به پرداخت کل هزینه دادرسی یا محکوم به معاف می شود و با اعسار نسبی یا جزئی نسبت به پرداخت بخشی از هزینه دادرسی یا محکوم به معاف می گردد.

اثر حکم اعسار تنها بر همان دعوا است و بر سایر دعاوی تاثیری ندارد. به عبارتی دیگر، معافیتی که فرد معسر از پرداخت هزینه‌ها پیدا می کند برای هر دعوا به طور جداگانه گرفته می شود اما اثبات اعسار در یک دعوا می تواند در تمامی مراحل مربوط به همان دعوا مورد استفاده قرار گیرد مثلاً در صورتی که اعسار از پرداخت هزینه دادرسی در مرحله بدوی گرفته شده باشد برای پرداخت هزینه دادرسی مرحله تجدید نظر دیگر گرفتن حکم اعسار لازم نیست.

مرجع رسیدگی کننده به ادعای اعسار

رسیدگی به دعوای اعسار در صلاحیت دادگاه می باشد و شورای حل اختلاف صلاحیت رسیدگی به دعوی اعسار را ندارد.

چگونگی اثبات ادعای اعسار

ادعای اعسار یک نوع ادعای بر خلاف اصل، شناخته می شود و به همین دلیل، هر کس که مدعی اعسار می شود باید ادعای خود را ثابت کند. زیرا قانون و علم حقوق، اصل را بر این می داند که همه افراد بالغ، دارای مال هستند و توانایی پرداخت بدهی های خود را دارند. مدعی اعسار باید برای اثبات ادعای خود مدارک کافی به دادگاه ارائه دهد.

ادعای اعسار باید همراه با ارایه دلایل و مدارک و مستنداتی باشد که ثابت می کند فرد مدعی اعسار، توان پرداخت بدهی اش را ندارد.

استشهادیه مهمترین و اصلی‌ترین مدرک برای اثبات اعسار است استشهادیه باید توسط حداقل دو نفر امضا شود علاوه بر امضا درج مشخصات و آدرس شاهدان هم لازم است.

همچنین منشا اطلاعات شاهدان و نسبت آنها با خواهان ،میزان درآمد مدعی اعسار و وسیله امرار معاش او و مبلغ هزینه دادرسی هم باید در استشهادیه ذکر گردد.

کسی که تاجر است نمی تواند ادعای اعسار کند بلکه باید ادعای ورشکستگی کند. تاجر اگر ادعای اعسار کند دعوای اعسارش رد می شود.

ادعای اعسار ، ناظر به وضعیت کنونی فرد است. چه بسا فردی که در حال حاضر، دچار اعسار است فردا از شرایط اعسار خارج شود و چه بسا فردی که در حال حاضر دچار اعسار نیست فردا شرایط اعسار را پیدا کند. به همین دلیل ادعای اعسار را می توان در تمام مراحل دعوا و زمان های مختلف مطرح نمود.

توصیه می کنیم نوشتار مرجع صدور حکم اعسار را نیز مطالعه بفرمایید.