مال مشاعی چیست؟

هر گاه چند نفر به صورت مشترک مالک مالی (منقول یا غیرمنقول) باشند به آن مال، مال مشاعی گفته می‌شود. معمولا افراد به دو طریق ارادی و قهری مالک اموال مشاعی می شوند مثلا با انعقاد قرارداد به صورت ارادی و یا با به ارث رسیدن مالی به صورت قهری در مال مزبور شریک می شوند.

خلع ید چیست؟

زمانی ‌که شخصی بطور غیرقانونی ملک دیگری را تصرف کرده باشد دعوایی که از طرف مالک به منظور خارج کردن مال غیر منقولش علیه متصرف مال مزبور طرح می شود دعوای خلع ید نامیده می‌شود.

چگونگی اجرای حکم خلع ید از مال مشاعی

نحوه خلع ید مال مشاع به این صورت است که ملک از تصرف همه شرکا خارج می شود و هیچ کدام حق استفاده و تصرف در مال را نخواهند داشت.

بر اساس ماده ۴۳ قانون اجرای احکام مدنی:

در مواردی که حکم خلع ید علیه متصرف ملک مشاع به نفع مالک قسمتی از ملک مشاع صادر شده باشد از تمام ملک خلع ید می‌شود، ‌ولی تصرف دادبرده (محکوم‌له) در ملک خلع ید شده مشمول مقررات اموال مشاعی است.

یعنی در دعوایی که با خواسته خلع ید در دادگاه در جریان است در صورت احراز تصرف غیر قانونی توسط دادگاه، حکم خلع ید علیه متصرف صادر می شود ولی بر مبنای این رای دادبرده (محکوم له) نمی‌تواند در مال مشاع تصرف کند مگر به اذن سایر شرکای مشاعی.

مجازات تصرف غیر مجاز در ملک مشاع

اختیار تصرف در مال مشاع استثنایی بر قاعده تسلیط می باشد که مطابق آن هر کس حق دارد در مال خود هر گونه تصرفی داشته باشد.

تصرف در مال مشاع منوط به اجازه همه شرکا است و هر گونه اقدام بر خلاف این مقررات، مطابق قوانین جرم است.

در صورتی که کسی به طور غیر قانونی بیش از آنچه که در مال مشاع سهم دارد و بدون کسب اجازه از دیگر شرکا اقدام به تصرف در مال مشاع کند به حبس از یک ماه تا یک سال محکوم می گردد. و اگر مجرم بعد از اجرای مجازات بازهم مرتکب چنین جرمی شود به مجازات سنگین تری محکوم خواهد شد.

ماده ی ۵۸۲ قانون مدنی در این باره چنین مقرر کرده است :

شریکی که بدون اذن یا در خارج از حدود اذن تصرف در اموال شرکت نماید ضامن است. بنابراین تصرف غیر مجاز در مال مشاع هم ضمانت اجرای حقوقی و هم کیفری دارد.

یک نکته و ادامه نوشتار:

در بخش پرسش و پاسخ سامانه «آنی‌مشاور» صدها پرسش و پاسخ حقوقی کاربردی که مورد سوال شما عزیزان بوده و کارشناسان ما به آن پاسخ داده‌اند را آورده‌ایم و‌ چه بسا پاسخی برای پرسش خود در میان آنها پیدا کنید. امکان جستجو در بین پرسش و پاسخ‌ها را نیز دارید.

برای مراجعه به بخش پرسش و پاسخ روی پیوند زیر بزنید:

https://animoshaver.ir/questio

نظر هیئت عالی قضات در نشست قضایی در خصوص چگونگی اجرای حکم خلع ید از مال مشاعی

مطابق ماده ۴۳ قانون اجرای احکام مدنی، در اجرای حکم خلع ید، علیه متصرف ملک مشاع (به‌طور مطلق) از تمامی ملک خلع ید می‌شود و متعاقباً تصرف دادبرده (محکومٌ‌له) در ملک خلع ید شده، منوط به رضایت سایر مالکین خواهد بود.

پس توجه داشته باشید که تصرف هر یک از مالکان مال مشاع منوط به رضایت سایر مالکین مشاعی می باشد.

زیرا بر اساس احکام مربوط به اموال مشاعی، در مال مشاع هر مالک صاحب کل مال است و اگر در قسمتی از مال تصرفی کند در سهم دیگری نیز تصرف کرده است. با در نظر داشتن این موضوع که تصرف در مال غیر منوط به کسب اجازه از مالک است، هر شکل از تصرف مادی در ملک مشاع نیز باید با موافقت همه شرکا انجام شود.

به طور کلی، مقررات قانون مدنی، امور حسبی، قانون تملک آپارتمان‌ها و نظریات اداره حقوقی ... همگی به لزوم اذن کلیه شرکا برای تصرف در مال مشاع تاکید کرده اند.

در رسیدگی به دعوای خلع ید از مال مشاعی با توجه به مشخص نبودن نظر سایر شرکا در خصوص متصرف، آنچه که موجب اتخاذ تصمیم دادگاه می‌ شود صراحت مخالفت خواهان در خصوص تصرف متصرف است و در نهایت نحوه اجرای حکم خلع ید مشاعی، اخراج متصرف از موضوع حکم است و در نتیجه تعیین تکلیف مایملک مالکین مشاع در اختیار قانونی کلیه مالکین مشاع می باشد و از موضوع دعوا و رسیدگی دادگاه خارج می باشد.

توصیه می کنیم نوشتار طرف دعوا در دادخواست خلع ید ملک مشاع را نیز مطالعه بفرمایید.