فسخ قرارداد، مبنای فسخ قرارداد و آثار فسخ قرارداد ها در این نوشتار مورد بررسی قرار می گیرد.

طرفین قراردادها قبل از هر اقدامی در خصوص فسخ قرارداد خود لازم است که ابتدا از مفاهیم حقوقی زیر آگاهی کاملی کسب کنند. بر همین اساس در این نوشتار در مورد انواع عقود و نحوه فسخ آنها و اهمیت مشاوره با مشاور قراردادها نکاتی را بیان خواهیم کرد.

فسخ قرارداد به چه معناست؟

فسخ قرارداد یعنی برهم زدن عقد، یعنی انحلال ارادی قرارداد به عبارتی به معنی پایان دادن به یک قرارداد و آثار حقوقی ناشی از آن توسط یکی از طرفین عقد یا شخص ثالث می باشد.

در مواردی که بر هم زدن عقد به اراده و اختیار یکی از طرفین و بدون رضایت طرف دیگر باشد «فسخ» و در مواردی که غیر ارادی و ناشی از عوامل خارج از اختیار طرفین باشد «انفساخ» نامیده می شود.

عقد به دو نوع لازم و جایز تقسیم می شود:

عقد لازم : عقدی است که بین طرفین آن لازم الاجرا است و طرفین عقد نمی‌توانند بدون مبنای قانونی به آن پایان دهند. (ماده ۲۱۹ قانون مدنی)

عقد جایز : عقدی است که طرفین آن هر وقت بخواهند می توانند عقد را برهم بزنند. در واقع ماهیت این عقود به گونه‌ای است که با پایان دادن به آثار حقوقی آن معمولا برای طرفین عقد مشکلات اساسی و اختلاف و دعوا پیش نمی آید. همچنین طرفین در عقد لازم نیز می توانند برای یکدیگر حق برهم زدن قرارداد را در نظر بگیرند که به آن خیار فسخ هم گفته می شود.

مفهوم اقاله یا تفاسخ

بنابراین در عقود لازم طرفین در اصل اختیار فسخ قرارداد را ندارند و تنها در صورتی عقد به پایان می رسد که هر دو طرف به پایان دادن عقد توافق کنند که به آن اقاله یا تفاسخ گفته می شود.

همچنین عقود لازم ممکن است به صورت غیر ارادی باطل شوند مثلاً به دلیل عدم وجود یکی از شرایط اساسی صحت معامله عقد باطل باشد.

لازم به ذکر است که فسخ قرارداد نیز یک عمل حقوقی محسوب می شود لذا فسخ کننده باید شرایط لازم برای این اقدام داشته باشد.

شرایط فسخ کننده قرارداد 

فسخ کننده باید اراده و اختیار کامل داشته باشد.

فسخ کننده باید با رضایت عقد را برهم بزند و فسخ با اکراه صحیح نیست.

فسخ کننده باید صلاحیت و اهلیت معامله داشته باشد و فسخ از جانب محجور معتبر نیست.

مبنای فسخ

مبنای فسخ قرارداد ممکن است بر اساس توافق طرفین و یا به وسیله حکم مستقیم قانون ایجاد شود.

که باتوجه به مثالهای زیر مبنای فسخ قرارداد ها روشن می شود.

در موارد زیر مبنای فسخ قانون است

در قانون مدنی در خصوص عقد بیع خیاراتی وضع شده که با وقوع آنها طرفین عقد حق فسخ پیدا می کنند.( ماده ۳۹۶ قانون مدنی)

در صورتیکه کافه خیارات از طرف متعاملین ساقط نشده باشد و یکی از طرفین به شرایط اساسی صحت عقد عمل نکند طرف دیگر حق فسخ پیدا می کند.

به عنوان مثال:

۱- در عقد بیع اگر فروشنده جنسی را که فروخته نتواند در موعد مقرر تسلیم کند خریدار بر اساس خیار تعذر تسلیم حق فسخ قرارداد را خواهد داشت.

۲- اگر مورد معامله حیوان باشد خریدار تا سه روز پس از خرید بر اساس خیار حیوان می تواند قرارداد را فسخ کند.

۳- اگر معامله به صورت شرطی باشد و طرفین به شرط مقرر در قرارداد عمل نکنند بر اساس خیار شرط قرارداد قابل فسخ است.

۴- در عقد اجاره اگر مورد اجاره دارای عیبی باشد که انتفاع از عین مستاجره را با سختی همراه کند مستاجر حق فسخ خواهد داشت.

سایر خیارات فسخ در عقود عبارتند از خیار تخلف از شرط ،غبن ،تدلیس، تبعض صفقه، تاخیر ثمن، مجلس و ...

بنابراین می توان نتیجه گرفت که قانونگذار  حق فسخ را در مورد تخلف از شروط ضمن عقد که جنبه فرعی دارند پذیرفته است.

نکته و ادامه نوشتار:

در بخش پرسش و پاسخ سامانه «آنی‌مشاور» صدها پرسش و پاسخ حقوقی کاربردی درباره قراردادها که مورد سوال شما عزیزان بوده و کارشناسان ما به آن پاسخ داده‌اند را آورده‌ایم و‌ چه بسا پاسخی برای پرسش خود در میان آنها پیدا کنید. امکان جستجو در بین پرسش و پاسخ‌ها را نیز دارید. برای مراجعه به بخش پرسش و پاسخ روی پیوند زیر بزنید:

https://animoshaver.ir/question

در موارد زیر مبنای فسخ توافق طرفین است:

در مواردی که طرفین در رابطه با مفاد عقد، ضمن عقد یا خارج از آن برای یکی یا هردو یا شخص دیگری حق فسخ قرار می دهند در صورتی که متعهد به شرط مورد توافق عمل نکند برای طرف دیگر حق فسخ ایجاد می شود.

به عنوان مثال :

در قرارداد مزبور توافق می‌کنند که تا دو روز دیگر فروشنده مورد معامله را به در اختیار طرف دیگر قرار دهد در صورت عدم تسلیم مورد معامله بر اساس توافق طرفین، طرفی که شرط به نفع او است حق فسخ خواهد داشت.

و یا ممکن است در عقد بیع طرفین شرط کنند که تا دو ماه بعد از عقد هرکدام به هر دلیلی اگر بخواهند می‌توانند عقد را فسخ کنند. (خیار شرط) (ماده ۳۹۹- ۴۰۰ قانون مدنی)

آثار فسخ قرارداد

۱-انحلال عقد.۲- از بین رفتن اثر عقد

اثر فسخ به آینده است و در گذشته اثر ندارد و از زمان فسخ آثار آن نیز قطع می شود لذا تصرفات قبل از انحلال صحیح می باشد. فسخ در اعمال حقوقی قبل از انحلال اثر ندارد ولی مانع اعمال آنها بعد از انحلال عقد است.

اعلام فسخ قرارداد

لازم به ذکر است که اراده هر یک از طرفین برای فسخ نیاز به اعلام دارد و اگر برای فسخ قرارداد نیاز به صرف هزینه‌هایی باشد هزینه فسخ قرارداد نیز با فسخ کننده خواهد بود.

باید توجه داشته باشید که طرفین با اینکه در عقود جایز اختیار فسخ دارند اما عمل طرف فسخ کننده نباید به ضرر طرف دیگر تمام شود و اگر خسارتی وارد طرف دیگر شود باید جبران گردد.

در عقود لازم که برای مدت معینی منعقد شده اند مانند عقد اجاره، قبل از اتمام مدت اجاره امکان فسخ وجود ندارد مگر اینکه یکی از موارد قانونی فسخ در عقد به وجود بیاید و یا طرفین در عقد برای فسخ شرایطی تعیین کرده باشند در این صورت امکان فسخ در عقود لازم هم وجود خواهد داشت.

مثلاً در صورتی که مال مورد اجاره از قابلیت انتفاع خارج شود مستاجر قانونا حق فسخ پیدا می کند و در چنین مواقعی لازم بودن عقد مانعی برای فسخ نیست.

با توجه به اهمیت موضوعات حقوقی، آثار آنها در روابط مردم و به خصوص نقش قراردادها در روابط اجتماعی و اقتصادی جامعه، توصیه می شود در هنگام تنظیم قراردادهای حقوقی و در مراحل بعدی اجرای قرارداد و یا در صورت لزوم در مرحله فسخ قرارداد حتماً از آگاهی و تخصص یک مشاور یا وکیل متخصص در قراردادها بهره مند شوید.

نحوه نوشتن فسخ قرارداد،تعیین موجبات فسخ قرارداد، تنظیم دادخواست فسخ قرارداد و تمامی اعمال حقوقی ناشی از عقود و به طور کلی دعاوی ناشی از قراردادها و فسخ و ابطال قراردادها ،اعمال حقوقی پیچیده و مهمی هستند که نیاز به تخصص و مهارت مشاوره قراردادها دارند.

توصیه می کنیم نوشتار مشاوره  قراردادها  را نیز مطالعه بفرمایید.

شما عزیزان می‌توانید برای دریافت مشاوره حقوقی قراردادها یا مشاوره حقوقی دعاوی ناشی از قرارداد یا اعطای وکالت دعاوی یا انعقاد قرارداد وکالت با وکیل قراردادها یا سفارش تنظیم لایحه و دریافت دیگر خدمات حقوقی از مشاوران، کارشناسان و وکلای متخصص «آنی مشاور» از ساعت ۱۰ تا ۱۷ روزهای غیر‌تعطیل شنبه تا چهارشنبه با شماره‌ : 02188326049 و 02188323279  یا 09195663606  و 09123836621 با ما تماس حاصل فرمایید.

همچنین امکان دریافت مشاوره آنلاین حقوقی و دریافت برخی خدمات حقوقی از طریق لینک زیر برای شما فراهم می‌باشد.

http://app.animoshaver.ir