هرکس مدعی حقی باشد باید آن را اثبات کند و مدعی علیه هر گاه در مقام دفاع مدعی امری شود که محتاج به دلیل باشد اثبات امر بر عهده او است.

خبرگزاری میزان در این باره چنین بیان کرده است که ادله اثبات دعوا به معنای دلایلی است که دعوا را ثابت می‌کند در واقع زمانی که فردی قصد شکایت از دیگری را در مراجع کیفری مانند دادسرا دارد باید برای شکایت و اثبات ادعای خود مدارک و دلایلی را ارائه نماید.

این دلایل در خصوص دعوی کیفری ادله اثبات جرم نام دارد که به موجب ماده ۱۶۰ قانون مجازات اسلامی هر یک به صورت جداگانه تصریح و توضیح داده شده است.

ادله اثبات جرم در قانون مجازات اسلامی

بر اساس ماده ۱۶۰ قانون مجازات اسلامی ادله اثبات دعوی کیفری عبارتند از: اقرار، شهادت، قسامه، سوگند و علم قاضی.

شهادت شهود یکی از دلایل اثباتی مهمی است که هم در قانون مدنی برای اثبات دعاوی حقوقی و هم در قانون مجازات اسلامی برای اثبات دعاوی کیفری به عنوان دلیلی برای ثابت کردن دعوا بیان شده است.

در این نوشتار به بیان نکات حقوقی مهمی در خصوص شهادت در دعاوی کیفری ، شرایط شاهد و شهادت او، شهادت دروغ و مجازات آن می پردازیم.

تعریف شهادت

بر اساس ماده ۱۷۴ قانون مجازات اسلامی ، شهادت اخبار یا خبر دادن شخصی غیر از طرفین دعوی به وقوع یا عدم وقوع جرم توسط متهم یا هر امر دیگری نزد مقام قضایی است بر همین اساس کسی که قصد دارد شکایت خود را با شهادت ثابت نماید می‌تواند از افرادی که در صحنه وقوع جرم حضور داشته اند بخواهد نزد مقام قضایی حاضر شوند و درباره وقوع جرم یا عدم وقوع جرم و چگونگی وقوع آن شهادت دهند.

شهادت شرعی چیست؟

شهادت شرعی شهادتی است که شارع آن را معتبر و دارای حجیت دانسته است، اعم از آن که مفید علم باشد یا نباشد و تشخیص اعتبار و ارزش شهادت با دادگاه است.

شرایط شهادت چیست؟

شهادت در همه دعاوی اعم از دعاوی حقوقی و کیفری از ادله اثبات دعوا است شهادت باید دارای شرایطی باشد تا مورد پذیرش قاضی قرار گرفته و از اعتبار قانونی برخوردار گردد.

شهادت شاهدی معتبر است که شرایط شهادت دادن را داشته باشد که عبارتند از:

بلوغ، عقل، عدالت، عدم وجود خصومت با طرفین یا یک از آنها،ایمان، طهارت مولد، عدم وجود انتفاع شخصی برای شاهد یا رفع ضرر از او، عدم اشتغال به تکدی گری و ولگرد نبودن.

همچنین کسی که شهادت می‌دهد باید شهادتش با اطمینان و یقین باشد یعنی همراه با شک و تردیدی نباشد. شهادت باید با لفظ یا با نوشتن انجام شود و در صورتی که امکان بیان آن و یا نوشتن وجود نداشته باشد با اشاره باید شهادت انجام شود و در هر صورت باید بدون ابهام واقع شود. اگر بین بیانات دو یا چند شاهد تضاد وجود داشته باشد شهادت مورد پذیرش نمی‌باشد.باید مفهوم بیانات شاهدان یکسان باشد.

اگر حضور شاهدی امکانپذیر نباشد می‌تواند به صورت مکتوب یا صوتی یا تصویری زنده یا ضبط شده انجام شود و پذیرش و قبول این شرایط بر عهده قاضی است.

نکته و ادامه نوشتار:

در بخش پرسش و پاسخ سامانه «آنی‌مشاور» صدها پرسش و پاسخ حقوقی کاربردی درباره دعاوی کیفری که مورد سوال شما عزیزان بوده و کارشناسان ما به آن پاسخ داده‌اند را آورده‌ایم و‌ چه بسا پاسخی برای پرسش خود در میان آنها پیدا کنید. امکان جستجو در بین پرسش و پاسخ‌ها را نیز دارید. برای مراجعه به بخش پرسش و پاسخ روی پیوند زیر بزنید:

https://animoshaver.ir/question

جرح و تعدیل شهود

بر اساس ماده ۱۹۱ قانون مجازات اسلامی شاهد شرعی قابل جرح و تعدیل است. جرح شاهد عبارت است از شهادت بر فقدان یکی از شرایطی که قانون برای شاهد شرعی مقرر کرده است. تعدیل شاهد نیز عبارت است از شهادت بر وجود شرایط مذکور برای شاهد شرعی.

لازم به ذکر است که جرح شاهد باید پیش از ادای شهادت به عمل آید مگر آنکه موجبات جرح پس از شهادت معلوم شود که در این صورت جرح تا پیش از صدور حکم به عمل می آید و در هر حال دادگاه مکلف است به موضوع جرح رسیدگی نماید.

با توجه به اهمیت شهادت و آثار مهمی که در پرونده کیفری متهم دارد که در نهایت منجر به محکومیت یا تبرعه متهم می‌شود احراز درستی شهادت امر مهمی است که قاضی باید با حساسیت و دقت تمام آن را بررسی و تایید نماید. به همین دلیل قانونگذار در قانون مجازات شهادت دروغ را جرم انگاری کرده و برای آن مجازات تعیین کرده است.

مجازات شهادت دروغ

به موجب ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی هر کس در دادگاه نزد مقامات رسمی شهادت دروغ بدهد به سه ماه و یک روز تا دو سال حبس و یا به یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده‌میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.

علاوه بر مجازات حبس و جزای نقدی، مرتکب شهادت دروغ، مطابق قواعد کلی مسئولیت مدنی، محکوم به جبران خسارات وارده به متضرر نیز خواهد شد.

آثار شهادت دروغ

در صورتی که حکم به استناد شهادت شهود صادر شده باشد و بعدا مشخص گردد که شهادت کذب بوده، می توان نسبت به شهادت دروغ شکایت کیفری طرح نمود و بعد از صدور حکم و رای دادگاه کیفری مبنی بر کذب بودن شهادت ، از رای دادگاهی که بر اساس شهادت شهود به ضرر فرد صادر شده ، اعاده دادرسی کرد.

توصیه می کنیم اگر بر مبنای وجود شاهد یا شاهدانی می خواهید علیه کسی دعوای کیفری طرح کنید قبل از طرح دعوا و ثبت شکایت خود ابتدا از واجد شرایط بودن شاهدان و اعتبار شهادت آنها اطمینان حاصل کنید همین طور اگر به عنوان شاهد قصد ادای شهادت دارید ابتدا با مشاوران و وکلای متخصص در اینباره در مجموعه آنی مشاور مشورت کنید تا به این صورت بتوانید از حقوق قانونی خود و آثار شهادت دروغ مطلع شوید.

توصیه می کنیم نوشتار مشارکت در جرم  را نیز مطالعه بفرمایید.