در حقوق ایران جرایم با توجه به آثار و آسیبی که بر جامعه و افراد می گذارند به جرائم با جنبه خصوصی و جرائم با جنبه عمومی تقسیم می شوند.

جرایمی که جنبه عمومی آنها اهمیت بیشتری دارد معمولاً جرایم غیر قابل گذشت هستند یعنی برای تحت تعقیب قرار دادن متهم لازم نیست که شاکی خصوصی طرح دعوا کند تعقیب متهم نیز توسط مقامات قضایی و دادستان انجام می شود و در صورت شکایت شاکی در این جرایم، با گذشت شاکی مجازات مرتکب از بین نمی رود.

در دسته دیگر جرایم یعنی جرایم قابل گذشت که جنبه خصوصی جرم در اولویت است معمولاً با بخشش و گذشت شاکی ، مجرم از مجازات معاف می شود.

تعریف جرایم قابل گذشت

جرایم قابل گذشت جرایمی هستند که رسیدگی به آنها با شکایت شاکی شروع می شود و شاکی حق دارد مرتکب جرم را ببخشد و از دعوایی که طرح کرده صرف نظر کند.

در این دسته از جرایم جنبه خصوصی جرم بر جنبه عمومی آن غالب است و آثار زیانبار جرم بیشتر شاکی را تحت تاثیر قرار می دهد تا جامعه.

آثار گذشت شاکی

در جرایم قابل گذشت که قانونا شاکی حق بخشش مرتکب جرم را دارد با گذشت شاکی پرونده در هر مرحله از رسیدگی که باشد متوقف می شود و پرونده مختومه اعلام می گردد ولی در جرایم غیر قابل گذشت که جنبه عمومی جرم بر جنبه حقوقی آن غالب است و آثار مخرب آن بر جامعه غیرقابل چشم‌پوشی می باشد گذشت شاکی تنها می تواند از موجبات تخفیف مجازات باشد.

شرایط گذشت شاکی در جرایم قابل گذشت

۱-گذشت باید صریح ،روشن و با افعالی مانند گذشت کردم ، شکایتی ندارم و... بیان شود.

۲-گذشت نباید مشروط باشد

۳- بهتر است گذشت به صورت کتبی اعلام شود ولی گذشت شفاهی هم مورد قبول است در این صورت باید در صورت مجلس نوشته و امضا شود.

۴-گذشت مدت دار نیست حتی بعد از صدور حکم و در طول اجرای حکم هم می توان گذشت کرد در این صورت ادامه مجازات مجرم لغو می شود.

شرایط گذشت در صورت تعدد شاکی ها

در جرایم قابل گذشت اگر شاکی ها یعنی متضررین جرم متعدد باشند، برای گذشت کردن از مجرم همه متضررین از جرم باید گذشت کنند و گذشت یکی یا تعدادی از آنها برای توقف مجازات مجرم کافی نیست.

با این وجود برای طرح دعوای کیفری و شکایت از متهم در صورت تعدد متضررین جرم نیازی نیست همه با هم شکایت کنند و تنها شکایت یکی از آنها برای تعقیب متهم و شروع به رسیدگی کافی است.

آثار فوت شاکی یا متضرر از جرم بر گذشت

حق گذشت در جرایم قابل گذشت از شاکی فوت شده  به ورثه او می رسد و در صورت تعدد وراث، برای اعمال گذشت همه ورثه باید گذشت کنند و گذشت یکی از آنها کافی نیست.

تاثیر گذشت بر جنبه کیفری و حقوقی جرم

گذشت در جرایم قابل گذشت تنها بر جنبه کیفری جرم تاثیر گذار است در صورتی که شاکی اعلام گذشت کند و مجرم از مجازات معاف شود شاکی می تواند به عنوان مدعی خصوصی به خاطر جنبه حقوقی جرم و مطالبه خسارات ناشی از آن از دادگاه حقوقی تقاضای رسیدگی نماید .

گذشت در حدود قصاص دیه

حدود جرائمی هستند که مجازات آنها در شرع تعیین شده است مانند زنا لواط سرقت حدی.

گذشت شاکی تنها در جرایم سرقت و قذف تحت شرایطی موثر می باشد و در سایر حدود گذشت شاکی بر میزان مجازات تاثیری ندارد.

قصاص و دیه حق قربانی جرم یا اولیای دم او می باشد در تمام موارد، گذشت ، قصاص و دیه را ساقط می کند.

یک نکته و ادامه نوشتار:

در بخش پرسش و پاسخ سامانه «آنی‌مشاور» صدها پرسش و پاسخ حقوقی کاربردی مرتبط با این نوشتار که مورد سوال شما عزیزان بوده و کارشناسان ما به آن پاسخ داده‌اند را آورده‌ایم و‌ چه بسا پاسخی برای پرسش خود در میان آنها پیدا کنید. امکان جستجو در بین پرسش و پاسخ‌ها را نیز دارید. 

برای مراجعه به بخش پرسش و پاسخ روی پیوند زیر بزنید:

https://animoshaver.ir/questio

مهمترین مصادیق جرایم قابل گذشت

جرایم قابل گذشت مطابق قانون کاهش مجازات حبس های تعزیری عبارتند از:

• ماده ۵۳۶ کتاب پنجم تعزیرات: جعل و تزویر در اسناد و نوشته های غیر رسمی

• ماده ۵۹۶ کتاب پنجم تعزیرات: سو استفاده از ضعف نفس شخصی يا هوا و هوس او يا حوائج شخصی افراد غيررشيد

• ماده ۶۰۸ کتاب پنجم تعزیرات: توهین ساده

• ماده ۶۰۹ کتاب پنجم تعزیرات: توهین به مقامات

• ماده ۶۲۲ کتاب پنجم تعزیرات: سقط جنین  به و‌اسطه ضَرب يا اذيت و آزار زن حامله

• ماده ۶۳۲ کتاب پنجم تعزیرات: امتناع از دادن طفل

• ماده ۶۳۳ کتاب پنجم تعزیرات: رها کردن طفل در محل خالی از سکنه

• ماده ۶۴۱کتاب پنجم تعزیرات: مزاحمت تلفنی

• ماده ۶۴۷ کتاب پنجم تعزیرات: تدلیس در ازدواج

• ماده ۶۴۸ کتاب پنجم تعزیرات: افشای اسرار حرفه ای

• ماده ۶۶۸ کتاب پنجم تعزیرات: الزام به دادن نوشته  با جبر و قهر يا با اكراه و تهديد ديگری

• ماده ۶۶۹ کتاب پنجم تعزیرات: تهديد به قتل يا ضررهای نفسی يا شرفی يا مالی و يا تهدید به  افشاء سری نسبت به خود يا بستگان

• ماده ۶۷۳ کتاب پنجم تعزیرات: سو استفاده از سفیدمهر و سفید امضا

• ماده ۶۷۴کتاب پنجم تعزیرات: خیانت در امانت

• ماده ۶۷۶ کتاب پنجم تعزیرات: تحریق اموال منقول متعلق به دیگری

• ماده ۶۷۷کتاب پنجم تعزیرات: تخریب اموال منقول و غیر منقول متعلق  به دیگری

• ماده ۶۷۹: کشتن یا ناقص کردن حيوان حلال گوشت متعلق به ديگري يا حيواناتي كه شكار آن ‌ها توسط دولت ممنوع اعلام شده است

• ماده ۶۸۲: اتلاف  اوراق تجارتی و غيرتجارتی غيردولتی

• ماده ۶۸۴: چراندن محصول دیگری يا  خراب کردن تاكستان يا باغ ميوه يا نخلستان و قطع و درو محصول دیگری

• ماده ۶۸۵: قطع و اتلاف نخل خرما

• ماده ۶۹۰: در مواردی که املاک متعلق به اشخاص خصوصی باشد: تصرف عدوانی

• ماده ۶۹۲: تصرف ملک دیگری به قهر وغلبه

• ماده ۶۹۳: تصرف عدوانی، ممانعت ومزاحمت بعد از اجرای حکم

• ماده ۶۹۴: ورود به عنف به منزل دیگری

• ماده ۶۹۷: جرم افترا

• ماده ۶۹۸: جرم نشر اکاذیب

• ماده ۶۹۹: متعلق به دیگری قلمداد کردن آلات وادوات جرم

• ماده۷۰۰: هجو

• ماده ۷۱۶: ایجاد صدمه بدنی باعث نقصان یا ضعف و… در اثر بی احتیاطی در رانندگی

• ماده ۷۱۷: ایجاد صدمه بدنی در اثر بی احتیاطی در رانندگی

• ماده ۷۴۴: تحریف و انتشار فیلم و عکس خصوصی

•  جرائم انتقال مال غیر و کلاهبرداری موضوع ماده (۱) قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری مصوب ۱۵/۹/۱۳۶۷ مجمع تشخيص مصلحت نظام، به‌شرطی که مبلغ آن از نصاب مقرر در ماده (۳۶) اين قانون بیشتر نباشد (یعنی مساوی یا کمتر از یک میلیارد ریال)و نیز کلیه جرائم در حکم کلاهبرداری و جرائمی که مجازات کلاهبرداری درباره آنها مقرر شده یا طبق قانون کلاهبرداری محسوب می‌شود در صورت داشتن بزه‌دیده

• سرقت موضوع مواد (۶۵۶)، (۶۵۷)، (۶۶۱) و (۶۶۵) كتاب پنجم قانون مجازات اسلامی (تعزيرات و مجازات‌هاي بازدارنده) مصوب۲/۳/۱۳۷۵ به‌شرطی که ارزش مال مورد سرقت بیش‌از دویست میلیون(۲۰۰,۰۰۰.۰۰۰) ریال نباشد و سارق فاقد سابقه مؤثر کیفری باشد

•  کلیه جرائم تعزیری درجه پنج و پایین‌تر ارتکابی توسط افراد زیر هجده سال در صورت داشتن بزه‌دیده

• تمامی معاونت ها و شروع به جرم های مذکور

• ماده ۹ و ۱۰ قانون جلوگیری از بیماری های آمیزشی واگیر دار مصوب ۱۳۲۰ در خصوص مبتلا کردن فرد دیگری به بیماری آمیزشی واگیر دار و مبتلا نمودن زن به بیماری کوفت

• ماده ۱۱ و ۱۲ قانون چک مصوب ۷۲ در رابطه با چک بلا محل

• بند الف ماده ۷۰قانون ازدواج مصوب ۱۳۱۰ و اصلاحیه های بعدی در رابطه با بدون زن قلمداد نمودن خود هنگام ازدواج

• مواد ۱تا ۵ لایحه رفع تجاوز از تأسیسات آب و برق کشور مصوب ۱۳۵۹ در مورد استفاده غیر مجاز از آب و برق کشور (ماده واحده قانون منع توقیف اشخاص در قبال تخلف از انجام تعهدات و الزامات مالی مصوب ۱۳۵۲ در مورد تخلف از انجام تعهدات و الزامات مالی)

• مواد ۴۵ و ۱۰۵ و۱۱۰ قانون ثبت در مورد ثبت ملک غیر تبصره ماده ۴۵قانون توزیع عادلانه آب مصوب ۱۳۶۱ و جرایم مشمول بندهای ب ، ج ، د از همین قانون در مورد انتقال، تصرف فیا به هدر دادن آب متعلق به دیگری

• ماده ۳۱ قانون اعسار مصوب

• ماده ۳۱ قانون اعسار مصوب ۱۳۱۳ در رابطه با استفاده از حکم اعسار بعد از رفع عسرت

• مواد ۱ و ۲ از قانون راجع به بدهی وارده به مهمان خانه مصوب ۱۳۷۲ (تخلف در مهمانخانه ها یا پانسیونها)

• ماده ۱ تا ۷ قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار حقوقی مصوب ۱۳۵۲ در مورد ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار حقوقی

• مواد ۱۷تا ۲۰ و ۲۰ و ۲۲ تا ۲۵ و ۳۰ از قانون حمایت حقوق مؤلفان در رابطه با تجاوز نسبت به حقوق پدید آورندگان آثار

• تبصره ۵ ماده ۱۵ و مواد ۴۲ تا ۴۶ و ۵۰ تا ۵۱قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها و مراتع مصوب ۱۳۴۶ در مورد تخریب جنگلها و مراتع

• مواد ۱ و ۲ و ۳ قانون مرتکبین قاچاق مصوب ۱۳۱۲ و اصلاحیه مصوب ۱۳۷۳ در رابطه با قاچاق اموال موضوع عایدات دولت

• مواد ۳ و ۵ و ۶ و قسمت اول ماده ۷از قانون راجع به واگذاری معاملات ارزی بانک ملی ایران مصوب ۱۳۳۶ در ارتباط با تخلفات معاملات ارزی

• ماده ۴۲از قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱ در مورد تخلفات پولی و بانکی کشور

• مواد ۱۷ و ۱۸ و ۲۱ قانون کیفری بزه های مربوط به راه آهن مصوب ۱۳۲۰ از جرائم مربوط به راه آهن

• ماده ۱۳۰قانون شرکتهای تعاونی مصوب ۱۳۵۰ در ارتباط با ایراد خسارت عمدی به شرکت از طریق عدم انجام تعهد

• ماده ۲۰۱قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۱۳۶۶ در مورد تخلفات مالیاتی

توصیه می کنیم نوشتار مرور زمان شکایت کیفری  را نیز مطالعه بفرمایید.

شما عزیزان می‌توانید برای انجام وکالت یا دریافت مشاوره حقوقی و یا سفارش تنظیم لایحه و دادخواست و دفاعیات حقوقی و دریافت دیگر خدمات حقوقی از مشاوران حقوقی، کارشناسان حقوقی و وکلای متخصص فعال در سامانه «آنی مشاور» از ساعت ۱۰ تا ۱۷ روزهای غیر‌تعطیل شنبه تا چهارشنبه با شماره‌ : 02188326049 و یا 09195663606 تماس حاصل فرمایید.

همچنین امکان دریافت مشاوره آنلاین حقوقی و دریافت برخی خدمات حقوقی آنلاین از طریق لینک زیر برای شما فراهم می‌باشد

http://app.animoshaver.ir