شرایط بازرسی

در یک جمع بندی کلی به بیان شرایط بازرسی در خصوص کشف جرایم و وسایل ارتکاب جرم می پردازیم.

1. بازرسی فقط باید در مواردی که قانون پیش‌بینی کرده انجام شود.
2. بازرسی باید با اجازه مقام قضایی و حتما با ارایه مجوز از سوی مقام قضایی صورت گیرد.
3. در مجوز قضایی باید حتما علت و تعداد دفعات بازرسی محل قید شود.
4. بازرسی باید در روز صورت بگیرد، مگر ضرورت داشته باشد. روز از طلوع آفتاب تا غروب آن است.
5. بازرسی باید در حضور صاحب‌ مکان و شهود تحقیق انجام شود.

اگر صاحب‌ مکان غایب باشد، بازرسی در حضور ارشد حاضران صورت می‌گیرد. اگر در مکان مورد نظر کسی نباشد و بازرسی فوریت داشته باشد. قاضی می‌تواند(با قید مراتب در صورت‌جلسه) دستور باز کردن محل را بدهد.

ماده ۴۲ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز

در صورت دلالت قرائن و امارات قوی بر وجود کالا و یا ارز قاچاق، ضابطین می توانند پس از کسب مجوز بازرسی از مرجع ­قضایی به انبارها و اماکن و مستغلات محل اختفاء یا نگهداری کالا و یا ارز قاچاق وارد شوند و حتی­ المقدور با حضور صاحب محل نسبت به بازرسی محل و کشف قاچاق اقدام نمایند و حسب مورد جهت رسیدگی به مرجع صالح ارجاع دهند.

چگونگی تنظیم صورتجلسه بازرسی محل نگهداری کالای قاچاق به وسیله نیروی انتظامی

مطابق تبصره ۱ ماده ۴۲ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، تنظیم صورتجلسه بازرسی محل با ذکر جزئیات امر مانند ساعت بازرسی، افراد حاضر و مشخصات کالا و یا ارز قاچاق مکشوفه الزامی است.

قرائن و امارات 

منظور از قرائن و امارات اوضاع‌ و احوالی است که به حکم قانون یا در نظر قاضی دلیل بر امری محسوب و با وجود آنها علم به وقوع جرمی محرز می شود.

ضابطین چه کسانی هستند؟

منظور از ضابطین، مأمورانی هستند که تحت نظارت و تعلیمات دادستان در کشف جرم، حفظ آثار و علائم و جمع آوری ادله وقوع جرم، شناسایی، یافتن و جلوگیری از فرار و مخفی شدن متهم، تحقیقات مقدماتی، ابلاغ اوراق و اجرای تصمیمات قضائی، به موجب قانون اقدام‌ می‌کنند.

ماموران نیروی انتظامی که اقدام به شناسایی و کشف و بازرسی محل نگه داری کالا یا ارز قاچاق می نمایند از این دسته اند.

مجوز بازرسی

منظور از مجوز بازرسی کسب اجازه از مقام قضایی یعنی دادستان یا بازپرس، برای ورود به محل مورد نظر جهت کشف جرم و مرتکب آن می باشد که باید مطابق اصول آیین دادرسی کیفری برای هر مکانی مجوز موردی صادر شود. مطابق تبصره ۲ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، بازرسی از اماکن عمومی، نیازی به مجوز بازرسی از مقام قضایی ندارد.

آیا برای بازرسی محل حضور صاحب محل لازم است؟

بازرسی محل نگهداری کالای قاچاق حتی المقدور باید با حضور صاحب محل انجام شود ولی در مواردی که صاحب کالا و ارز قاچاق شناسایی نشده یا متوالی باشد مطابق ماده ۴۳ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز اقدام می شود.

ماده ۴۳ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز در این باره چنین مقرر کرده است‌‌:

در پرونده‌هایی که صاحب کالا و ارز قاچاق شناسایی نشده و یا متواری است، ضابطین موظفند با أخذ دستور از مرجع ذیصلاح و با همکاری تمامی نهادهای ذیربط، بلافاصله به شناسایی مالک اقدام کنند و در صورت عدم حصول نتیجه ظرف یک ماه از تاریخ وصول پرونده به مراجع ذیصلاح، مرجع رسیدگی صالح  باید به صورت غیابی رسیدگی و مطابق مقررات این قانون رأی مقتضی را صادر نماید.

تبصره ۱- در رسیدگی غیابی به پرونده‌های قاچاق مکشوفه بلاصاحب، صاحب متواری و یا مجهول المالک، ضبط کالای قاچاق مکشوفه مانع رسیدگی به جرائم مالک کالا نیست.

تبصره ۲- در صورتی‌که کالای قاچاق مکشوفه بلاصاحب، صاحب متواری و یا مجهول‌المالک باشد، کالای مزبور عیناً به ستاد مأذون از سوی ولی‌فقیه تحویل یا حسب درخواست رسمی نهاد مزبور به فروش رسیده و وجه آن به حساب آن نهاد واریز می‌شود.

نکته و ادامه نوشتار:

در بخش پرسش و پاسخ سامانه «آنی‌مشاور» صدها پرسش و پاسخ حقوقی کاربردی درباره قراردادها که مورد سوال شما عزیزان بوده و کارشناسان ما به آن پاسخ داده‌اند را آورده‌ایم و‌ چه بسا پاسخی برای پرسش خود در میان آنها پیدا کنید. امکان جستجو در بین پرسش و پاسخ‌ها را نیز دارید. برای مراجعه به بخش پرسش و پاسخ روی پیوند زیر بزنید:

https://animoshaver.ir/question

شرایط بازرسی محل نگهداری کالای قاچاق به وسیله نیروی انتظامی

به طور کلی برای شناسایی و دستگیری مرتکب جرم و کشف محل وقوع جرم و وسایل ارتکاب جرم، ضابطین موظف به عمل به شرایط قانونی مقرر در آیین دادرسی کیفری می باشند که این امر در خصوص چگونگی بازرسی محل نگهداری کالای قاچاق نیز لازم است رعایت شود.

یکی از مهمترین اقدامات قضایی در جمع‌آوری دلایل، کشف، ضبط اشیا، اموال و وسیله جرم و یا وسایل از جرم تحصیل شده، تفتیش و تفحص منزل مرتکب جرم و سایر مکان‌هایی است که مرتکب جرم از آنها برای پنهان کردن وسایل مزبور استفاده می‌کند. این اقدامات، امکان انجام همه مشاهدات مفید را برای بازپرس فراهم می‌کند.

در بازرسی منزل مرتکب جرم یا محلی که احتمال کشف وسایل وقوع جرم و کالای قاچاق وجود دارد باید حقوق افراد (اصل مصونیت مسکن) و حقوق جامعه (اصل کشف حقیقت) رعایت شود.

اصل 32 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در این باره چنین مقرر کرده :«حیثت، جان، مال، حقوق، مسکن و شغل اشخاص از تعرض مصون است مگر در مواردی که قانون تجویز می‌کند».

بنابراین ورود قهری به محل سکونت، انبارها و اماکن و مستغلات افراد از سوی افراد عادی و همچنین ماموران و مقامات غیر قضایی ممنوع و متجاوزان به مجازات‌های پیش‌بینی شده در قانون مجازات اسلامی خواهند رسید.

قانون احترام به آزادیهای مشروع و حفظ حقوق شهروندی در خصوص بازرسی

بند 8 ماده واحده قانون احترام به آزادی های مشروع و حفظ حقوق شهروندی مصوب سال 1383:

بازرسی‌ها و معاینات محلی، برای دستگیری متهمان فراری یا کشف آلات و ادوات جرم بر اساس مقررات قانونی و بدون مزاحمت و در کمال احتیاط انجام شود و از تعرض نسبت به اسناد ومدارک و اشیایی که ارتباطی به جرم نداشته یا به متهم تعلق ندارد و افشای مضمون نامه‌ها، نوشته‌ها، عکس‌های فامیلی و فیلم‌های خانوادگی و ضبط بی‌مورد آنها خودداری شود.

با توجه به مواد قانونی فوق و مطالبی که بیان شد نتیجه می گیریم که نیروی انتظامی برای بازرسی محل نگهداری کالای قاچاق ملزم به رعایت شرایط مقرر در قانون آیین دادرسی کیفری می باشد‌ و اقدام بر خلاف آن جرم و مستوجب مجازات است.

توصیه می کنیم نوشتار اشخاص مجاز برای کشف کالای قاچاق  را نیز مطالعه بفرمایید.