یکی از مهم‌ترین نکات حقوقی روز مسئولیت کیفری هوش مصنوعی در ارتکاب جرایم است.

• اگر یک سیستم هوش مصنوعی مرتکب یک جرم شود، چه کسی باید پاسخگو باشد؟

• آیا می‌توان خود هوش مصنوعی را مسئول دانست، یا مسئولیت بر عهده سازنده، مالک یا کاربر آن است؟

در این نوشتار به تحلیل این موضوع خواهیم پرداخت که مسئولیت کیفری هوش مصنوعی در ارتکاب جرایم بر عهده چه کسی خواهد بود؟

مسئولیت کیفری هوش مصنوعی

عناصر سه‌گانه جرم

برای تحقق مسئولیت کیفری، سه عنصر اساسی لازم است:

1. عنصر قانونی (وجود قانون مشخصی که رفتار موردنظر را جرم تلقی کند)

2. عنصر مادی (وقوع فعل مجرمانه)

3. عنصر معنوی (سوء نیت) (قصد و اراده مجرمانه در ارتکاب جرم)

در این بخش به بررسی عناصر سه گانه جرم بر روی هوش مصنوعی می پردازیم .

عدم برخورداری از اراده و نیت مجرمانه:

هوش مصنوعی ذهن و اراده مستقلی از خود ندارد پس نمی توان قصد مجرمانه آن را احراز کرد.

عدم امکان مجازات:

اجرای مجازات‌هایی همانند حبس یا جزای نقدی بر یک سیستم نرم‌افزاری ممکن نیست.

تفاوت سطح خودمختاری:

برخی سیستم‌ها به‌صورت خودکار و مستقل تصمیم می‌گیرند، اما برخی دیگر نیاز به نظارت انسان دارند. پس احراز ارتکاب جرم توسط هوش مصنوعی و اعمال مجازات بر آن متفاوت و در مواردی غیر ممکن خواهد بود.

جرایم مرتبط با هوش مصنوعی

الف) جرایمی که از هوش مصنوعی به‌عنوان ابزاری برای ارتکاب جرم استفاده می‌شود

مانند کلاهبرداری اینترنتی با استفاده از چت‌بات‌های پیشرفته

هک و نفوذ سایبری با کمک الگوریتم‌های خودآموز

تولید و انتشار اخبار جعلی با هوش مصنوعی

مسئولیت کیفری

کاملا مشخص است که در چنین مواردی مسئولیت کیفری بر عهده فردی است که از هوش مصنوعی به‌عنوان ابزار استفاده کرده است.

ب) جرایمی که هوش مصنوعی مرتکب می‌شود

در صورتی که سیستم‌های هوشمند به دلیل نقص در برنامه‌ریزی یا تصمیم‌گیری اشتباه، رفتار مجرمانه انجام دهند. مانند تصادف منجر به فوت توسط خودروهای خودران.(برخی کشورها مانند آلمان، شرکت‌های تولیدکننده خودروهای خودران را ملزم به جبران خسارت در تصادفات کرده‌اند.)

یا ایراد های سیستم‌های پزشکی مبتنی بر AI که منجر به مرگ بیمار شود.

مسئولیت کیفری

در چنین مواردی تعیین مسئول پیچیده است اما نمونه هایی در این باره آورده ایم.

1. در صورتی که نقص فنی در طراحی وجود داشته باشد ، برنامه‌نویس یا شرکت سازنده مسئول است.

2. اگر به درستی نگهداری یا کنترل نشده باشد مالک یا اپراتور مسئول است.

3. اما در مواردی امکان انتساب مسئولیت کیفری مستقیم به AI وجود ندارد زیرا فاقد شخصیت حقوقی مستقل است.

نظریه حقوقی درباره مسئولیت کیفری هوش مصنوعی

نظریه مسئولیت انسانی

بر اساس این نظریه، همیشه یک انسان (برنامه‌نویس، کاربر یا مالک) مسئول اقدامات هوش مصنوعی است. این دیدگاه در حال حاضر رایج‌ترین نظریه در نظام‌های حقوقی می باشد.

نظریه مسئولیت شبه‌کیفری

در این نظریه هوش مصنوعی شبیه به اشخاص حقوقی (مانند شرکت‌ها) تلقی شده و می‌توان آن را مسئول شناخت در این صورت جریمه نقدی یا ممنوعیت استفاده از AI می‌تواند نوعی مجازات تلقی شود.

نظریه مسئولیت مستقل AI

در این نظریه به هوش مصنوعی شخصیت حقوقی مستقل داده شده تا بتوان آن را مستقیماً مسئول دانست. این نظریه هنوز در مرحله بررسی و بحث است.

مسئولیت کیفری هوش مصنوعی در ایران

قانون مشخصی درباره مسئولیت کیفری هوش مصنوعی در ایران تصویب نشده است. پس اگر مشکلی حقوقی درباره هوش مصنوعی وجود داشته باشد برابر مقررات عمومی مانند قانون مجازات اسلامی و قانون مسئولیت مدنی عمل می شود.

نتیجه‌گیری

نظام‌های حقوقی با توجه به گسترش هوش مصنوعی باید برای پاسخگویی به چالش‌های جدید مسئولیت کیفری آماده شوند در حال حاضر، مسئولیت کیفری مستقیماً بر عهده یک شخص انسانی مانند برنامه‌نویس، مالک یا کاربر است، اما با پیشرفت AI، ممکن است در آینده شخصیت حقوقی مستقلی برای هوش مصنوعی تعریف شود.

شما عزیزان می‌توانید برای وکالت یا دریافت مشاوره حقوقی و یا سفارش تنظیم لایحه و دادخواست ، تنظیم اظهارنامه آنلاین و دفاعیات حقوقی و دریافت دیگر خدمات حقوقی از مشاوران، کارشناسان و وکلای متخصص در «آنی مشاور» از ساعت ۱۰ تا ۱۷ روزهای غیر‌تعطیل شنبه تا چهارشنبه با شماره‌ : 02188326049 و یا 09195663606 با ما تماس بگیرید.

همچنین امکان دریافت مشاوره آنلاین حقوقی و دریافت برخی خدمات حقوقی از طریق پیوند زیر برای شما فراهم می‌باشد.

http://animoshaver.ir