دعاوی ملکی یا دعاوی راجع به املاک، دعاوی هستند که در آن موضوع دعوا مربوط به یک ملک بوده و یا منشأ اختلافات طرفین ناشی از یک ملک یا مال غیر منقول می باشد اعم از خانه، زمین، آپارتمان، مغازه، باغ و... دعوای مزاحمت ملکی، دعوای اثبات مالکیت، دعوای تصرف ، دعوای خلع ید، دعوای تخلیه ملک ، دعوای مربوط به اجاره املاک، دعوای تخریب ملک ، دعوای تغییر کاربری غیر مجاز و ... از مهمترین دعاوی ملکی هستند.

در این نوشتار به بیان نکات و الزامات دعوای مزاحمت ملکی می پردازیم.

دعاوی ملکی در دادگاه محل وقوع ملک مطرح می شوند و به دو نوع حقوقی و کیفری تقسیم می گردند.

دعوای مزاحمت ملکی حقوقی

کسی که از روی سهو و غیر عمد بدون اینکه قصد ضرر رساندن به دیگری را داشته باشد موجب مزاحمت ملکی شود قانونا به پرداخت خسارت و رفع مزاحمت محکوم خواهد شد این نوع دعوی تنها جنبه حقوقی داشته و در دادگاه حقوقی به آن رسیدگی می شود.

دعوای مزاحمت ملکی کیفری

کسی که از روی قصد و با سوء نیت قبلی به قصد ضرر رساندن به دیگری موجب مزاحمت ملکی شود علاوه بر اینکه محکوم به پرداخت خسارت و رفع مزاحمت خواهد شد عمل او جرم بوده و مجازات حبس دارد و در دادگاه کیفری به این جرم رسیدگی می شود.

بر اساس ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی که مربوط به هتک حرمت منازل و املاک دیگران است، مزاحمت جرم محسوب شده و برای مرتکب حبس از یک ماه تا یک سال در نظر گرفته شده است.

شرایط تحقق جرم مزاحمت ملکی

برای تحقق این جرم وجود ۳ شرط لازم است که عبارتند از:

۱-اقدامی که باعث مزاحمت شده بدون رضایت خواهان انجام گرفته باشد

۲-اقدامی که باعث مزاحمت شده غیر قانونی باشد

۳- ملک در تصرف یا مالکیت خواهان باشد.

تفاوت دعوای ممانعت از حق و مزاحمت از حق

در دعوای ممانعت از حق شخصی به طور کلی مانع تصرف صاحب حق می شود، اما در دعوای مزاحمت از حق، اعمال یک شخص، سبب اختلال جزئی در تصرف صاحب حق می شود.

دعوای ممانعت از حق و مزاحمت از حق، با هم تفاوت هایی دارند که موجب تفکیک این دو دعوا از یکدیگر شده اما در هر دو دعوا ،داشتن سابقه تصرف و عدوانی بودن عمل مرتکب، الزامی است.

در این بخش در پاسخ به سوالات زیر به بیان نظرات حقوقی که در نشست قضایی قضات در خصوص دعوای مزاحمت ملکی مطرح بوده و در سامانه نشست‌های قضایی مورد اشاره قرار گرفته می پردازیم.

تفاوت و تشابه ارکان سه گانه جرم ممانعت از حق ملکی و ایجاد مزاحمت ملکی چیست؟

آیا ادعای مالکیت تاثیری در تعیین عنوان مجرمانه دارد یا خیر؟

آیا احداث نانوایی در کنار منزل مسکونی شاکی که موجب انتقال گرما و ترک در دیوار شده مزاحمت ملکی است؟

نکته و ادامه نوشتار:

در بخش پرسش و پاسخ سامانه «آنی‌مشاور» صدها پرسش و پاسخ حقوقی کاربردی مرتبط با این نوشتار که سوال شما عزیزان بوده و کارشناسان ما به آن پاسخ داده‌اند را آورده‌ایم و‌ چه بسا پاسخی برای پرسش خود در میان آنها پیدا کنید. امکان جستجو در بین پرسش و پاسخ‌ها را نیز دارید. برای مراجعه به بخش پرسش و پاسخ روی پیوند زیر بزنید:

https://animoshaver.ir/question

نظر هیئت عالی قضات

ممانعت از حق همانگونه که در ماده ۱۵۹ قانون آیین دادرسی مدنی تصریح شده، ممانعت متهم از حق استفاده صاحب حق از حق انتفاع و حق ارتفاق است در حالی‌که طبق ماده ۱۶۰همان قانون مزاحمت، ایجاد اخلال و زحمت برای متصرف است.

بنابراین تفاوت، عنصر مادی جرایم کاملاً متفاوت است. در ممانعت، ایجاد مانع برای حق انتفاع و ارتفاق صاحب حق است ولیکن عنصر مادی مزاحمت ایجاد اختلال و زحمت برای متصرف ملک است.

در جرم ممانعت از حق، صاحب حق نسبت به تمتع از حق خود محروم می‌شود، ولیکن در مزاحمت به خوبی نمی‌تواند از حق خود استفاده کند. بنابراین تأسیس نانوایی مزاحمت محسوب نمی‌شود.

نظر اتفاقی

مزاحمت دائمی است ولی ممانعت لحظه ای است؛ در مزاحمت حق مالکیت قطع نمی شود.

نظریه ابرازی اول : این عمل جرم نیست چون هدف نانوا از احداث نانوایی اذیت و آزار همسایه نیست، بلکه کسب و کار است و سوء نیت ندارد.

نظریه ابرازی دوم :جرم مزاحمت ملکی محقق است.

نظریه ابرازی سوم : در مزاحمت عمل مزاحم جزئی است، در ممانعت عمل مانع کلی است.

نتیجه گیری

با توجه به نظرات ارائه شده از سوی قضات و مواد قانونی مربوط به مزاحمت ، به نظر می رسد احداث نانوایی ‌و اثرات مخرب آن مثل ترَک دیوار و انتقال گرما به منزل مسکونی همسایه، هر چند با سو نیت و قصد مجرمانه انجام نگرفته باشد ولی به نوعی موجب اذیت و آزار همسایه شده و آثار تخریبی بر دیوار منزلش گذاشته است در نتیجه با در نظر گرفتن اصل لاضرر و مسئولیت مدنی اشخاص ، باید اقدامات لازم برای جلوگیری از ضرر و جبران خسارت وارده به عمل آید.

توصیه می کنیم نوشتار حل اختلاف مالکیت درباره ملکی که ثبت نشده  را نیز مطالعه بفرمایید.