خیار اختیاری است که مطابق قانون به هر دو طرف معامله یا یکی از آنها داده شده تا با تحقق شرایط خاصی بتوانند برای برهم زدن معامله اقدام کنند.

غبن در لغت به معناى زیان شدید و فريب و مکر است و در اصطلاح عبارت است از فروختن مال خود به کمتر از قيمت واقعى آن و يا خریدن کالايى بيشتر از بهاى واقعى‌اش با جهل زیان دیده که به او مغبون هم گفته می‌شود.

قانون گذار در مواد ۴۱۶ تا ۴۲۱ قانون مدنی به بیان احکام خیار غبن پرداخته است. خیار غبن به فرد زیان دیده (مغبون) اختیار و حق فسخ معامله را می دهد زیرا دچار زیانی شده که عرفا نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد.

اگر کسی که موجب ضرر طرف مقابل شده تفاوت قیمت را به فرد زیان دیده (مغبون) بپردازد باز هم خیار غبن برای متضرر از بین نمی‌رود، اما اگر شخص متضرر با گرفتن مابه‌التفاوت قیمت رضایت بدهد خیار غبن او ساقط می‌شود.

خیار غبن از خیارات فوری است به عبارت دیگر فورا باید در جهت اجرای آن اقدام شود.

شرایط ثبوت خیار غبن

۱-جهل مغبون به قيمت واقعى در زمان عقد

۲-کاهش يا افزايش قيمت فراتر از مقداری که عرفا قابل چشم‌پوشی در موارد مشابه نیست.

مفهوم اسقاط خیار غبن چیست؟

منظور از اسقاط خیار غبن و به طور کلی اسقاط کافه خیارات این است که طرفین کلیه اختیارات خود برای فسخ قرارداد، از جمله ادعای متضرر شدن ( خیار غبن) را از خود ساقط نمایند که در این صورت تحت هیچ شرایطی نمی توانند ادعای فسخ کنند حتی اگر این ضرر بزرگ و قابل چشم پوشی نباشد.

در خصوص اسقاط خیار غبن شخص مغبون، در صورت وقوع زیان فاحش (غبن) دیگر حق فسخ قرارداد را نخواهد داشت، اما آیا در صورت اسقاط کافه خیارات ولو غبن فاحش، خیار غبن افحش نیز ساقط می شود؟

ابتدا به تعریف غبن فاحش و غبن افحش می پردازیم.

غبن فاحش چیست؟

غبن فاحش ضرری است که از نظر عرف قابل پذیرش و مسامحه و چشم پوشی نیست که معمولا توسط کارشناسان رسمی دادگستری قابل تشخیص است. در این مورد ضرر وارده بیش از حدودا یک پنجم قیمت واقعی می باشد یعنی معمولاً تا ۲۰ درصد قیمت کالا.

غبن افحش چیست؟

غبن افحش به زیانی گفته می شود که میزان و مبلغ ضرر بیشتر از خیار غبن فاحش است و تفاوت قیمت از نظر هر فرد عاقلی، ابدا قابل پذیرش نیست. مثلا ماشینی دو میلیارد تومانی را به نصف قیمت بفروشند.

مطابق نظر برخی از فقها، در صورت اسقاط کافه ( همه) خیارات، باز هم حق خیار نسبت به غبن افحش، ساقط نمی شود. زیرا ساقط کردن خیار غبن یک عمل حقوقی است و هر عمل حقوقی نیاز به قصد دارد و هیچ انسان عاقل و متعارفی چنین کاری را نمی کند که به ضرر خود اقدام کند مگر دچار جهل و نادانی باشد.

نکته و ادامه نوشتار:

در بخش پرسش و پاسخ سامانه «آنی‌مشاور» صدها پرسش و پاسخ حقوقی کاربردی درباره قراردادها که مورد سوال شما عزیزان بوده و کارشناسان ما به آن پاسخ داده‌اند را آورده‌ایم و‌ چه بسا پاسخی برای پرسش خود در میان آنها پیدا کنید. امکان جستجو در بین پرسش و پاسخ‌ها را نیز دارید. برای مراجعه به بخش پرسش و پاسخ روی پیوند زیر بزنید:

https://animoshaver.ir/question

نکته مهمی که باید به آن توجه کرد این است که اثر اسقاط خیار غبن و دامنه آن تابع اراده مغبون است، به طوری که اگر مغبون به گمان این که تفاوت قیمت در حدود غبن متعارف و یا کمی بیشتر از آن است ( در حد غبن فاحش) و خیار را ساقط کند و بعد مشخص شود بهای قراردادی چند برابر قیمت واقعی است یا مغبونیت در حد افحش ( بالاترین درجه مغبونیت) می باشد، در این صورت خیار غبن ساقط نمی شود. و چنانچه دلیلی بر احراز و اثبات قصد واقعی وجود نداشته باشد، باید به نظر عرف رجوع کرد، زیرا مقتضای هم‌تراز بودن کالا با پولی که برای آن داده می‌شود ثبوت خیار است.

توصیه می کنیم نوشتار اسقاط خیارات قانونی با حق فسخ ناشی از شرط  تفاوت دارد؟  را نیز مطالعه بفرمایید

شما عزیزان می‌توانید برای دریافت مشاوره حقوقی قراردادها یا مشاوره حقوقی دعاوی ناشی از قرارداد یا اعطای وکالت دعاوی یا انعقاد قرارداد وکالت با وکیل قراردادها یا سفارش تنظیم لایحه و دریافت دیگر خدمات حقوقی از مشاوران، کارشناسان و وکلای متخصص «آنی مشاور» از ساعت ۱۰ تا ۱۷ روزهای غیر‌تعطیل شنبه تا چهارشنبه با شماره‌ : 02188326049 و 02188323279  یا 09195663606  و 09123836621 با ما تماس حاصل فرمایید.

همچنین امکان دریافت مشاوره آنلاین حقوقی و دریافت برخی خدمات حقوقی از طریق لینک زیر برای شما فراهم می‌باشد.

http://app.animoshaver.ir