در این نوشتار جنبه‌ کیفری و حقوقی صدور چک از حساب مسدود در حقوق ایران را بررسی می‌کنیم.

مقدمه

چک یکی از مهم‌ترین اسناد تجاری در نظام پولی بانکی کشور و مبادلات مالی بین اشخاص محسوب می شود یکی از مواردی که مردم را با چالش های حقوقی مواجه می کند حالتی است که صادرکننده ، چک را از حسابی که مسدود شده صادر کند.

البته همان طور که صادرکننده چک می تواند با سوءنیت و با علم به مسدودیت حساب چک صادر کند، در مواردی هم ممکن است با ناآگاهی به وضعیت حساب خود، اقدام به صدور چک کند که هر کدام آثاری دارند.

کسی که با علم و اطلاع از مسدود بودن حساب خود، چکی را صادر نماید مجازات او حداکثر مجازات تعیینی در ماده ۷ قانون صدور چک یعنی ۲ سال حبس خواهد بود.

حساب مسدود

حسابی که بنا به دستور قضایی، حکم مراجع صالح یا به دلیل بدهی به بانک یا سایر اشخاص حقیقی و حقوقی از طرف بانک غیرقابل برداشت اعلام شده است ، حساب مسدود نامیده می شود.

وقتی حساب کسی مسدود شد صاحب حساب دیگر نمی‌تواند وجهی از آن برداشت کند و بانک نیز موظف است از پرداخت هر وجهی از آن خودداری نماید.

بررسی حقوقی صدور چک از حساب مسدود

در قانون چک ،چکی که به دلیل مسدود بودن حساب قابل پرداخت نباشد، چک بلامحل محسوب می شود اما چک صادرشده از حسابی که پیش از صدور مسدود بوده، به این دلیل که صادرکننده اراده ای برای پرداخت نداشته، حتی تحت عناوین کیفری شدیدتری از جمله «صدور چک با سوءنیت» قابل پیگیری است. اما با تصویب قانون اصلاحی چک و راه اندازی سامانه صیاد و چک صیادی شرایط تغییر کرد.

مسئولیت کیفری صادرکننده چک از حساب مسدود

برابر ماده ۱۰ قانون صدور چک اگر صادرکننده با علم به مسدود بودن حساب خود اقدام به صدور چک نماید، عمل او در حکم صدور چک بی‌محل خواهد بود و مشمول مجازات حبس خواهد شد.حتی صدور عالمانه چک از حساب مسدود، در صورت داشتن محل نیز مجرمانه است.

این رفتار در واقع فریب دادن گیرنده چک و نوعی تقلب یا سوء استفاده از چک محسوب می شود.

حتی در آرای قضایی دیده شده که این عمل از مصادیق کلاهبرداری آمده است البته اگر ثابت شود صادرکننده قصد بردن مال غیر را داشته است.

صدور چک صیادی از حساب مسدود

چک صادره از حساب مسدود قابلیت ثبت در سامانه صیاد را ندارد و چک ثبت نشده در سامانه صیاد تحت عنوان یک سند تجاری، قابل پیگیری قضایی نیست.

گیرنده چنین چکی صرفا می تواند با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی و ارائه دادخواست، برای مطالبه وجه مندرج در چک، به عنوان یک سند عادی غیرتجاری اقدام نماید.

توجه داشته باشید ثبت نکردن چک جدید در سامانه صیاد، جرم نیست.

مزیت های سامانه صیادی

با راه اندازی سامانه صیاد ، صادرکننده باید چک را در سامانه ثبت کند و چون ثبت چک از حساب مسدود در سامانه صیاد ممکن نیست عملا نباید برای کسی چنین مشکلاتی پیش بیاید مگر اینکه گیرنده چک به هر دلیلی مانند ناآگاهی، از روند صدور چک اطلاع نداشته و چک را بدون استعلام و ثبت و تایید از صادرکننده دریافت کند.

مسئولیت مدنی صادرکننده چک از حساب مسدود

چون چک صادره از حساب مسدود قابل ثبت در سامانه صیاد نیست و چکی هم که ثبت نشده دیگر چک محسوب نمی شود ، گیرنده چک می تواند با طرح دعوای حقوقی ، الزام صادرکننده به پرداخت وجه چک را از طریق دادگاه حقوقی یا اجرای ثبت درخواست کند.

موجودی یا عدم کفایت موجودی حساب، مانع از پیگیری حقوقی دارنده نیست ولی دارنده در صورت اثبات سوءنیت صادرکننده (عدم ثبت چک در سامانه با سوء نیست) ، می‌تواند مطالبه خسارت نماید.

امکان ثبت چک صیادی ، انتقال چک صیادی و استعلام چک صیادی از مهم ترین خدمات سامانه صیاد می باشند.

نکته مهم اینست که تا زمانی که گیرنده چک برای تایید چک در سامانه صیاد اقدامی نکند، انتقال چک به او نهایی نشده و فاقد اثر می باشد.

نتیجه گیری

پیش از اصلاح قانون صدور چک و راه اندازی سامانه صیاد ، صدور چک از حساب مسدود در حکم چک بلامحل بوده و آن را جرم می دانستیم ، با تصویب قانون جدید ، صدور چک از حساب مسدود در ارتباط با چک های صیادی جدید مصداق ندارد زیرا اصلا چنین چکی قابل ثبت در سامانه نیست و چکی که در سامانه صیاد ثبت نشده ، دیگر چک محسوب نمی شود که قابل مجازات باشد.

همچنین گیرنده چنین چکی هم خالی از تقصیر نیست چون چک را تایید نکرده و استعلام نگرفته است.

بنابراین صدور چک از حساب مسدود از مصادیق سوءاستفاده از ابزارهای مالی در حقوق ایران محسوب می شود که با تصویب قانون جدید چک و راه اندازی سامانه صیاد و لزوم ثبت چک توسط صادرکننده و لزوم تایید چک توسط گیرنده در سامانه ، ارتکاب این عمل مجرمانه عملا منتفی شده است.

شما عزیزان می‌توانید برای وکالت یا دریافت مشاوره حقوقی و یا سفارش تنظیم لایحه و دادخواست ، تنظیم اظهارنامه آنلاین و دفاعیات حقوقی و دریافت دیگر خدمات حقوقی از مشاوران، کارشناسان و وکلای متخصص در «آنی مشاور» از ساعت ۱۰ تا ۱۷ روزهای غیر‌تعطیل شنبه تا چهارشنبه با شماره‌ : 02188326049 و یا 09195663606 با ما تماس بگیرید.

همچنین امکان دریافت مشاوره آنلاین حقوقی و دریافت برخی خدمات حقوقی از طریق پیوند زیر برای شما فراهم می‌باشد.