تامین اجتماعی که به مفهوم راه اندازی یک سامانه اداری و حقوقی و مالی در جهت رعایت و پیاده سازی حقوق کارگر و نیروی کار جامعه می باشد (همانند حق مسکن، حق شغل، حق درمان، حفظ کرامت انسان ، حق سلامت و....) در ایران پیشینه ای چند هزار ساله دارد.

به روایت تاریخ ، اسناد و اطلاعات بدست آمده در تخت جمشید نشان می دهند تامین اجتماعی و حفظ کرامت کارگر و نیروی کار با پرهیز از برده داری و بیگاری، به رسمیت شناختن دستمزد برای نیروی کار ، به رسمیت شناختن حق مرخصی برای نیروی کار، رعایت حقوق زنان در کارگاه و... مورد توجه بوده است.

در قرن ۱۴ خورشیدی از جمله در دهه چهل و پنجاه خورشیدی ، قانونگذار ایران با تصویب مقرراتی از جمله به موجب قانون تامین اجتماعی به گسترش انواع بیمه های اجتماعی و برقراری حقوق بازنشستگی، سازماندهی بیمه های درمان و بیمه بیکاری و... اهتمام ویژه ای ورزید.

سازمان تامین اجتماعی به همین منظور ، بنیانگذاری شد و به تدریج به عنوان یک سازمان عمومی غیر دولتی و به صورتی نسبتا مستقل از دولت با اختیارات و وظایف گسترده به فعالیت پرداخت.

البته ناگفته نماند که عملا اغلب دولت ها در ایران به دولتی نگه داشتن اقتصاد برای باز نگه داشتن دست خود جهت دخالت و دست اندازی در حقوق و اختیارات اشخاص خصوصی و غیردولتی ، علاقه ای وافر از خود نشان داده اند و از این رهگذر ، سازمان تامین اجتماعی نیز به اشکال مختلف در معرض دخالت های بعضا مخرب دولت و مقامات دولتی قرار گرفته و اموال و ساختار آن دچار آسیب های سنگین شده است.

قانونگذار برای اینکه سازمان تامین اجتماعی بتواند در اجرای مقررات و الزامات مربوطه به درستی عمل نماید اختیار و امکان نظارت و بازرسی از کارگاه ها و واحد‌های کسبی و تولیدی و خدماتی را به سازمان تامین اجتماعی داده است.

بنابراین می توان گفت که سازمان تامین اجتماعی، اساسا اختیار بازرسی و نظارت بر کارگاه ها و واحد‌های صنفی جهت اطمینان از اجرای مقررات تامین اجتماعی و رعایت حقوق قانونی نیروی کار در این زمینه را دارد.

البته بازرسی مأموران سازمان تامین اجتماعی از کارگاه ها و واحد های صنفی دارای یک چهارچوب و محدوده قانونی تعریف شده و یک سری نکات و الزامات است که باید رعایت شود.

پنج نکته کاربردی مهم درباره بازرسی سازمان تأمین اجتماعی از کارگاه ها و واحد‌های صنفی 

امیدواریم صاحبان کسب و کار و فعالان اقتصادی و بازدیدکنندگان سایت آنی‌مشاور و علاقه مندان استفاده از اپلیکیشن آنی مشاور با مطالعه نکات یادشده، آگاهی بیشتری نسبت به حقوق و وظایف خود در قبال سازمان تامین اجتماعی بدست آوردند.

۱- ماموران سازمان تامین اجتماعی در هنگام مراجعه جهت بازرسی از کارگاه باید کارت شناسایی خود که صادره از سازمان تامین اجتماعی باشد و حکم ماموریت خود جهت بازرسی از کارگاه را ارائه نمایند.

ماموران سازمان تامین اجتماعی پس از ارائه کارت شناسایی سازمانی و حکم ماموریت باید علت و موضوع ماموریت خود را برای کارفرما یا نماینده کارفرما به گونه محترمانه و با آرامش و خوشرویی توضیح بدهند از کارفرما درخواست کنند که با آن جهت تنظیم گزارش بازرسی از کارگاه همکاری نماید.

صاحبان کسب و کار و کارفرمایان بر اساس قانون مکلف شده اند که با ماموران سازمان تامین اجتماعی که به ترتیب فوق به کارگاه مراجعه می کنند در محدوده وظایف قانونی آنان همکاری کنند.

اگر کارفرما همکاری قانونی لازم با ماموران سازمان تامین اجتماعی برای انجام بازرسی را صورت ندهد سازمان تامین اجتماعی در گزارش خود به عدم همکاری کارفرما اشاره خواهند کرد.

۲- سوالات و درخواست های ماموران سازمان تامین اجتماعی از کارفرما یا نماینده کارفرما فقط باید در ارتباط با مقررات و وظایف سازمان تامین اجتماعی باشد. بنابراین مأموران سازمان تامین اجتماعی اجازه دخالت در سایر مشاهدات خود و مسائل کارگاه و کارفرما یا طرح سوال و درخواست در غیر از مسایل تامین اجتماعی را ندارند. ماموران سازمان تامین اجتماعی در هنگام بازرسی از کارگاه می‌توانند از کارفرما ارائه مدارک و مستندات مربوط به اشتغال و بیمه تک‌تک کارکنان را درخواست کنند. همچنین می‌توانند افراد حاضر در کارگاه را صورت برداری نمایند و با تک‌تک کارکنان حاضر در کارگاه ، گفتگو نموده و از آنان درباره وضعیت بیمه و تامین اجتماعی آنان در کارگاه ، پرسش هایی را مطرح و پاسخ آن را در گزارش خود درج نمایند.

نکته و ادامه نوشتار:

در بخش پرسش و پاسخ سامانه «آنی‌مشاور» صدها پرسش و پاسخ حقوقی کاربردی درباره حقوق کار که مورد سوال شما عزیزان بوده و کارشناسان ما به آن پاسخ داده‌اند را آورده‌ایم و‌ چه بسا پاسخی برای پرسش خود در میان آنها پیدا کنید. امکان جستجو در بین پرسش و پاسخ‌ها را نیز دارید. برای مراجعه به بخش پرسش و پاسخ روی پیوند زیر بزنید:

https://animoshaver.ir/question

۳- گزارش بازرسی تامین اجتماعی از کارگاه، قابل اعتراض ، هم از سوی کارفرما و هم از سوی کارگران و کارمندان کارگاه است.

کارفرما یا کارکنانی که به چگونگی تنظیم گزارش یا اضافه بودن یا جاافتادن یا نادرست بودن مشخصات افراد صورت برداری شده اعتراض دارند باید مدارک و مستنداتی که نشان دهنده اشتباه در گزارش سازمان تامین اجتماعی هست را جهت بررسی و رسیدگی مجدد به سازمان تامین اجتماعی ارائه نمایند. هر یک از گزارش های بازرسی سازمان تامین اجتماعی تا زمانی که بازرسی مجدد انجام نشود یا نادرستی آن به اثبات نرسد معتبر شناخته می شود و قابل استناد است. اگر در گزارش‌های بازرسی بعدی، موردی از گزارش‌های قبلی رد شد گزارش جدید ملاک عمل خواهد بود.

۴- همه کارفرمایان مشمول قانون کار و تامین اجتماعی باید برای استفاده از خدمات و پوشش های بیمه ای و درمانی و بازنشستگی و مستمری سازمان تامین اجتماعی اقدام به اخذ کد بیمه درباره واحد کسبی یا کارگاه خود بنمایند. دریافت کد بیمه تامین اجتماعی برای واحد کسبی و کارگاه و همچنین بیمه نمودن افراد شاغل در کارگاه ، یک الزام قانونی است و به هیچ طریقی نمی توان آن را نادیده گرفت.

بنابراین حتی اگر کارمند یا کارگر و کارفرما توافق کرده باشد که برای او لیست بیمه رد نشود چنین توافقی از نظر قانون کار و قانون تامین اجتماعی هیچگونه ارزشی ندارد.

بعضاً کارفرمایان از نگرفتن کد بیمه تأمین اجتماعی یا از عدم انجام بازرسی بوسیله سازمان تامین اجتماعی سوء استفاده می‌کنند.

اگر کارگاه یا واحد صنفی، کد بیمه تامین اجتماعی نداشته باشد یا به هر دلیلی ، مورد بازرسی ناگهانی یا بازرسی دوره ای سازمان تامین اجتماعی قرار نگرفته باشد کارکنان شاغل در آن می‌توانند از نزدیکترین شعبه تأمین اجتماعی به آن کارگاه، یا از طریق سامانه های پیامکی یا سامانه های اینترنتی ، درخواست انجام بازرسی از کارگاه را بدهند.

۵- گزارش بازرسی سازمان تامین اجتماعی از جهت اثبات رابطه کارگری و کارفرمایی و ملزم بودن کارفرما به پرداخت حق بیمه و از جهت ایجاد تکلیف برای سازمان تامین اجتماعی و از جهت الزام سازمان تامین اجتماعی برای برقراری نظام بیمه تامین اجتماعی و صدور دفترچه بیمه برای کارمندان شاغل در آن کارگاه، سند اثبات ادعا به شمار می رود و تکلیف قانونی ایجاد می کند.

بنابراین اگر در صورت برداری و گزارش سازمان تامین اجتماعی از کارگاه یا واحد صنفی، نام فردی به عنوان شاغل در کارگاه ذکر شده باشد هم کارفرما مکلف به پرداخت حق بیمه آن فرد به سازمان تامین اجتماعی می شود و هم سازمان تامین اجتماعی مکلف می شود که آن فرد را مشمول پوشش خدمات سازمان تامین اجتماعی قرار دهد.

توصیه می کنیم نوشتار پنج نکته درباره مسولیت کارفرما درمحیط کار را نیز مطالعه بفرمایید.