ماهیت حقوقی اسناد در وجه حامل ،ویژگی های اسناد در وجه حامل، انواع اسناد در وجه حامل در حقوق ایران و مهمترین مواد قانونی مربوط به آنها در این نوشتار مورد بررسی قرار می گیرد.

ماهیت حقوقی اسناد در وجه حامل

در اصطلاح حقوقی سند به هر نوشته ای گفته می شود که در مقام دعوا یا دفاع قابل استناد باشد. (ماده ۱۲۸۴ قانون مدنی)

اصولا در سند نام صاحب آن نوشته می‌شود و بر همین اساس هر سند قابلیت اثبات حق مالکیت صاحبش را دارد. ولی در برخی موارد مطابق قوانین ممکن است نام صاحب سند در آن نوشته نشود در این صورت نشانه مالکیت آن در دست داشتن سند می باشد. یعنی هر کسی که سند را در اختیار دارد مالک سند محسوب می شود و حق دارد وجه آن را مطالبه کند به این اسناد در وجه حامل گفته می‌شود.

حامل کسی است که سند را حمل می کند و بر همین اساس مالک آن شناخته می شود ولی این امکان وجود دارد که مالک اصلی نباشد مثلا سند را پیدا کرده یا سند به طریق غیر قانونی در اختیار او قرار گرفته باشد.

مبنای حقوقی مالکیت حامل ماده ۳۵ قانون مدنی می باشد تصرف به عنوان مالکیت دلیل مالکیت است مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. در قانون مدنی این قاعده ، قاعده ید یا اماره ید نامیده شده است.

ویژگی های اسناد در وجه حامل

۱- تصرف سند در وجه حامل نشانه مالکیت آن است یعنی همین که چنین سندی در دست کسی باشد به عنوان مالک آن حق مطالبه وجه آن را خواهد داشت و عدم استحقاق او برای دریافت وجه تنها با دلیلی قانونی و محکمه پسند قابل اثبات می باشد.

۲- قبض و اقباض وسیله انتقال سند در وجه حامل است برخی اسناد با ظهرنویسی و برخی با طی تشریفات رسمی مثل ثبت در دفاتر مربوطه امضای انتقال دهنده و غیره به دیگری منتقل می شود ولی مزیتی که اسناد در وجه حامل در خصوص انتقال دارند این است که انتقال اسناد در وجه حامل نیازی به تشریفات خاصی ندارد و تنها با قبض و اقباض به دیگری منتقل می شود.

۳- استحقاق مطالبه وجه سند و وصول وجه در مقابل رسید

کسی که سند را در دست دارد حق دارد وجه سند را مطالبه کند. باید توجه داشت که مدیون سند در وجه حامل، باید وجه را در مقابل اخذ سند و دریافت رسید از دارنده ،پرداخت نماید.

انواع اسناد در وجه حامل

سفته در وجه حامل، سهام بی نام شرکت ها، گواهینامه موقت سهام بی نام شرکت ها، ورقه قرضه بدون نام و اسناد خزانه از انواع اسناد در وجه حامل در حقوق ایران می باشند لازم به ذکر است که بر اساس قانون جدید صدور چک ، صدور چک در وجه حامل امکان پذیر نیست  . که در زیر به بررسی مواد قانونی مرتبط با آنها می پردازیم.

ممنوعیت صدور چک در وجه حامل از ویژگی های قانون جدید صدور چک می باشد.

ماده ۳۰۷ قانون تجارت 

»سفته سندی است که به موجب آن امضا کننده تعهد می کند مبلغی را در موعد معین یا عندالمطالبه در وجه حامل یا شخص معین یا به حواله کرد آن شخص کارسازی کند« به استناد این ماده سفته را نیز می توان در وجه حامل صادر کرد و هر کس که سفته مزبور را در دست داشته باشد صادرکننده مکلف است وجه آن را به او پرداخت کند.

ماده ۳۹ قانون تجارت :

اگر سهام و گواهینامه موقت سهام، بی نام صادر شود نوع سند در وجه حامل است و دارنده چنین سهامی مالک آن شناخته می‌شود و از مزیت های آن برخوردار می گردد.

ماده ۲ و ۳ قانون انتشار اسناد خزانه و اوراق قرضه:

اسناد خزانه و اوراق قرضه را هم می‌توان به صورت بی‌نام صادر کرد و دارنده آنها به عنوان مالک از مزیت های آنها برخوردار می شوند.

ماده ۲۲۳ قانون تجارت :

در موقع صدور برات ، ذکر اسم شخصی که برات در وجه او صادر می شود الزامی است و عدم ذکر آن موجب می شود که سند مزبور دیگر مشمول مقررات برات نگردد.لذا باید توجه داشت که برات را نمی‌توان در وجه حامل صادر کرد.

در موارد زیر تادیه اسناد در وجه حامل انجام نمی شود :

۱- در مواردی که عدم مالکیت دارنده سند در دادگاه ثابت شود.

۲- در مواردی که بنابر دلایل قانونی مانند وقوع جرم مقامات قضایی تادیه وجه سند را منع نموده باشند.

۳- در موردی که دارنده در مقابل تادیه وجه ،سند را به مدیون تحویل ندهد و یا سند را گم کرده باشد که  در این موارد تادیه صورت نمی گیرد.

مگر اینکه دادگاه حکم بطلان سند مفقودی را صادر کرده باشد که در اینصورت با ارائه حکم دادگاه مبنی بر مفقودی سند ، مدیون باید وجه مقرر را به دارنده حکم پرداخت کند.

در صورتی که هر گونه مشکل حقوقی در خصوص اسناد تجاری در وجه حامل خود داشتید توصیه می شود با یک مشاور اسناد تجاری مشورت کنید همچنین در خصوص سایر اسناد در وجه حامل می توانید با مشاور متخصص در امور مربوط به شرکت ها و مشاور قرارداد ها نیز مشاوره داشته باشید.

جهت ارتباط با مشاوران حقوقی ایران می توانید اپلیکیشن مشاوره حقوقی آنی مشاور را دانلود و نصب کنید و به صورت آنلاین در سریعترین زمان ممکن با صرف هزینه به صرفه مشکلات حقوقی خود را حل نمایید.

جهت برقراری ارتباط با مشاوران ،کارشناسان و وکلای متخصص «آنی مشاور» و یا در صورت نیاز به برگزاری کارگاه و دوره‌های آموزشی در خصوص قوانین و مقررات مربوط به این موضوع می توانید درخواست خود را برای دریافت مشاوره و خدمات حقوقی را از طریق دانلود و نصب اپلیکیشن آنی مشاور یا تماس با شماره های :

 ۰۲۱۸۸۳۲۱۰۸۸ و ۰۲۱۸۸۳۲۳۲۷۹ و ۰۹۱۲۳۸۳۶۶۲۱ مطرح فرمایید.